Οι οφθαλμοί της ελιάς
Οι οφθαλμοί είναι γυμνοί και διακρίνονται σε ξυλοφόρους και ανθοφόρους
Ξυλοφόροι
Η καρπόδεση
Οι οφθαλμοί είναι γυμνοί και διακρίνονται σε ξυλοφόρους και ανθοφόρους
Ξυλοφόροι
- Αναπτύσσονται πλάγια και επάκρια στις μασχάλες των φύλλων
- Όταν εκπτυχθούν (ξεδιπλωθούν) δίνουν βλάστηση
Ανθοφόροι
- Αναπτύσσονται πλάγια στις μασχάλες των φύλλων και σπανίως επάκρια
- Όταν εκπτυχθούν δίνουν μικρή βλάστηση και άνθη σε βοτρυώδη ταξιανθία (σχήμα τσαμπιού)
Σε κάθε μασχάλη φύλλων βρίσκονται δύο οφθαλμοί, ο ένας πάνω από τον άλλον. Ο κατώτερος είναι μεγαλύτερος σε μέγεθος και δίνει βλαστό ή παραμένει σε λήθαργο. Ο ανώτερος οφθαλμός είναι μικρότερος σε μέγεθος και μένει σε λήθαργο για 2-3 χρόνια. Από αυτό τον οφθαλμό θα προέλθουν βλαστοί με μακρά μεσογονάτια διαστήματα, όπου θα φέρουν και τη μεγαλύτερη ανθοφορία.
 |
| οφθαλμός ελιάς |
Εαρινοποίηση των οφθαλμών της ελιάς
Σχετικό με τη συμπεριφορά και εξέλιξη των οφθαλμών είναι το φαινόμενο της εαρινοποίησης ή αλλιώς διαφοροποίησης των οφθαλμών. Η εαρινοποίηση λαμβάνει χώρα 40 - 90 ημέρες πριν την ανθοφορία και προσδιορίζει το μέγεθος της καρποφορίας των ελαιόδεντρων. Δηλαδή τα δέντρα έχουν ανάγκη για μία περίοδο να δεχθούν την επίδραση του ψύχους κατά τους μήνες Δεκέμβριο - Φεβρουάριο με θερμοκρασίες από 9 έως 13ο C.
Οι επιτραπέζιες ελιές έχουν μεγαλύτερη ανάγκη από ψύχος σε σχέση με εκείνες που προορίζονται για λάδι.
Τα άνθη της ελιάς
Τα άνθη της ελιάς είναι λευκά και σχηματίζουν ταξιανθίες που αποτελούνται από δέκα με σαράντα άνθη σε σχήμα τσαμπιού. Διακρίνονται σε τέλεια και ατελή.
Τα ατελή φυσικά δεν είναι δυνατόν να γονιμοποιηθούν. Η σχέση μεταξύ των τέλειων και ατελών ανθέων διαφοροποιείται ανάλογα με την ποικιλία, το μικροκλίμα και τη χρονιά που διανύει το ελαιόδεντρο. Το άνθος είναι ερμαφρόδιτο (φέρει άνθη αρσενικά και θηλυκά), έτσι το δέντρο αυτογονιμοποιείται.
Ακολουθήστε τη fb σελίδα του Αγροτών Ανάγνωσμα ΕΔΩ
Συνήθως όλες οι ποικιλίες έχουν 4 πέταλα λευκού χρώματος (εκτός από τις ποικιλίες Κολυμπάδα και Καρολιά που έχουν 5 πέταλα), δύο στήμονες, 1 ύπερο με την ωοθήκη.
Η ελιά δεν παράγει νέκταρ, έτσι οι μέλισσες δεν μεταφέρουν τη γύρη και δεν βοηθούν στην γονιμοποίηση. Σε μερικές ποικιλίες η γονιμοποίηση γίνεται με την βοήθεια του ανέμου, που μπορεί να μεταφερθεί σε μεγάλες αποστάσεις.
 |
| άνθος ελιάς |
Καθώς η ωοθήκη σταματά την ανάπτυξή της μόνο ένα 10% των ανθών φθάνει σε πλήρη ωρίμανση και καρπόδεση. Είναι σημαντικό να πετύχουμε το μέγιστο δυνατό αριθμό ταξιανθιών ανά ελαιόδεντρο. Σημαντικό ρόλο σε αυτό αποτελεί η θερμοκρασία του μικροκλίματος της περιοχής. Οι θερμοκρασίες που απαιτούνται κυμαίνονται μεταξύ 9-13ο C για περίπου 2,5 μήνες την περίοδο του χειμώνα.
Εξίσου σημαντικές παρατηρήσεις που καλό είναι να ληφθούν υπόψη είναι:
- Οι ελιές δεν πρέπει να σκιάζονται, χρειάζονται φως.
- Να παρατηρούμε την πτώση των φύλλων τους, όταν γίνεται πριν τον Φλεβάρη είναι σημάδι μη σχηματισμού ανθοταξιών.
- Η υγρασία του εδάφους την άνοιξη είναι σημαντική και απαραίτητη για την ανάπτυξη των ανθών και φυσικά της καρπόδεσης.
Όλες οι ποικιλίες απαιτούν χαμηλές θερμοκρασίες, όχι απότομες αλλαγές και όχι θερμούς χειμώνες. Οι μικρόκαρπες ποικιλίες κορωνέικη, βαλανολιά κ.ά. δεν έχουν μεγάλες απαιτήσεις σε ψύχος γι' αυτό ευδοκιμούν και σε νοτιότερες περιοχές ενώ οι χονδρολιές έχουν μεγαλύτερες απαιτήσεις και ως εκ τούτου ευδοκιμούν και σε βορειότερες περιοχές.
Οι καρποί της ελιάς
Οι καρποί της ελιάς έχουν διαφορετικές διαστάσεις και σχήματα ανάλογα με την ποικιλία. Κατά την πρόοδο της ωρίμανσης ο καρπός διαφοροποιείται, το χρώμα του από πράσινο γίνεται καφεκόκκινο και καταλήγει σε μαύρο (εξαίρεση αποτελεί η λευκόκαρπη ποικιλία). Στο εσωτερικό του έχει τον πυρήνα που είναι πολύ σκληρός και ο οποίος προστατεύει ένα μόνο σπέρμα.
Από την καρπόδεση μέχρι την ωρίμανση του καρπού απαιτείται χρονικό διάστημα έξι έως εφτά μηνών.
Φάσεις αύξησης του καρπού της ελιάς
- 1η ταχεία Ιούνιος - Ιούλιος
- 2η βραδεία Αύγουστος - Σεπτέμβριος
- 3η ταχεία Οκτώβριος
Ο καρπός αποτελείται από max 40% νερό, max 35% λάδι, max 40% στερεές ουσίες (πρωτεΐνες, ζάχαρα, ταννίνες κλπ).
Οι ταννίνες είναι η αιτία της στυφής γεύσης του καρπού και όταν έλθουν σε επαφή με το σίδηρο δίνουν μελανό χρώμα (χρήση χλωριούχου σιδήρου σε ποσοστό 0,025% προκαλεί τεχνητό μαύρισμα της ελιάς).
Γίνετε μέλος της fb ομάδας του Αγροτών Ανάγνωσμα ΕΔΩ
Το ποσοστό του λαδιού στον καρπό της ελιάς αυξάνει κατά κανόνα προοδευτικά από τον Αύγουστο μέχρι και τον Ιανουάριο, εκτός από ορισμένες ποικιλίες και περιοχές που μπορεί μερικώς να παραταθεί. Το λάδι βρίσκεται στην ψίχα κατά 96% και το υπόλοιπο 4% στον πυρήνα (κουκούτσι).
 |
| ελαιόκαρπος |
Η καρπόδεση
Γενικότερα η καρπόδεση επηρεάζεται σοβαρά από:
- τη θερμοκρασία (με αποκλίσεις από περιοχή σε περιοχή)
- την έλλειψη νερού και θρεπτικών στοιχείων
- τους παγετούς
- ξηρούς και ζεστούς ανέμους
- βροχή και ομίχλη
- εντομολογικές προσβολές
Οι περισσότεροι από τους παραπάνω παράγοντες επηρεάζουν σοβαρά την ανάπτυξη του γυρεοσωλήνα με αποτέλεσμα να προκαλούν τη στειρότητα του άνθους. Προβληματικά χωράφια για καρποφορία είναι αυτά που έχουν μειωμένη ηλιοφάνεια, υψηλό ποσοστό υγρασίας και με περιορισμένες δυνατότητες αερισμού.
Μετά την καρπόδεση ακολουθούν οι φάσεις ανάπτυξης και της αύξησης του βάρους του καρπού και τέλος η ελαιογένεση (πότε δημιουργείται το λάδι στον καρπό).
Οι φάσεις ελαιογένεσης για την κορωνέικη ποικιλία είναι οι εξής:
- 1η φάση μέχρι τέλους Αυγούστου σε ποσοστό 13,5%
- 2η φάση περί το τέλος Οκτωβρίου και αρχές Νοεμβρίου σε ποσοστό 23,5%
- 3η φάση περί το τέλος Νοεμβρίου και αρχές Δεκεμβρίου σε ποσοστό 28%
- 4η φάση στις αρχές Ιανουαρίου σε ποσοστό 31%
Συμπέρασμα στις αρχές του Γενάρη έχει ολοκληρωθεί το 96% της συνολικής ποσότητας λαδιού σε κάθε καρπό. Είναι σημαντικό από τα στοιχεία αυτά να επιλέξουμε το σωστό χρόνο συγκομιδής επειδή αυτός συντελείται μία και μόνο φορά.
Στους αρδευόμενους ελαιώνες το μαύρο χρώμα στον καρπό αποτελεί αξιόπιστο κριτήριο συγκομιδής ενώ στους μη αρδευόμενους όχι.
Πηγή - myoliveplant.gr