 |
| Αντιδράσεις και εναλλακτικές προτάσεις για την καύση αγροτικών υπολλειμμάτων |
Αν και υπήρχε προσδοκία ότι μπορεί να τεθούν στο τραπέζι καινοτόμες απόψεις για την αξιοποίηση των υπολειμμάτων, τελικά η συζήτηση επικεντρώθηκε σε μέτρα πυροπροστασίας και στο πλαίσιο αδειοδότησης για την καύση στο χωράφι.
Βασική θέση που προκάλεσε εντύπωση
Όπως επισημάνθηκε από το ΥΠΑΑΤ, η πρακτική της καύσης των υπολειμμάτων καλλιέργειας «μειώνει το κόστος παραγωγής έως και 40-50 % και κάνει καλό στην επόμενη καλλιέργεια». Η θέση αυτή προκάλεσε έντονη αντίδραση, καθώς φαίνεται να εδράζεται σε επιχειρηματολογία που έρχεται σε αντίθεση με τις σύγχρονες γεωργικές και περιβαλλοντικές προσεγγίσεις.
Γιατί δημιουργεί ερωτηματικά η επιβράβευση της καύσης
Από τη μία πλευρά, η συζήτηση περί βιώσιμης γεωργίας, κυκλικής οικονομίας, προστασίας της βιοποικιλότητας και ορθής διαχείρισης των φυσικών πόρων (έδαφος, νερό) έχει γίνει πια κεντρική. Και από την άλλη, η καύση των αγροτικών υπολειμμάτων αντιμετωπίζεται ως «σκουπίδια» και τους δίδεται η δυνατότητα να καίγονται, υπό προϋποθέσεις, στο χωράφι.
Ωστόσο:
- Το έδαφος λειτουργεί σαν μία πόλη μικροοργανισμών - μικροχλωρίδα, σκουλήκια, έντομα, ρίζες - που διασφαλίζουν τη γονιμότητα και υγεία του.
- Η οργανική ύλη (νεκρά φύλλα, ρίζες, φυτικά υπολείμματα) δεν είναι «άχρηστη»: βοηθά στη συγκράτηση του νερού, στη σταθεροποίηση του εδάφους και στα θρεπτικά συστατικά για την επόμενη καλλιέργεια.
- Με την καύση στο χωράφι, καταστρέφεται αυτό το περιπλεγμένο δίκτυο ζωής και λειτουργίας. Επιπλέον, από την καύση απελευθερώνονται διοξείδιο του άνθρακα και άλλα ρυπογόνα στοιχεία, με συνέπειες για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία.
Τι δείχνει η ισχύουσα νομοθεσία
Η νομοθεσία στην Ελλάδα (και σύμφωνα με τις οδηγίες της Ε.Ε.) προβλέπει ότι η καύση των υπολειμμάτων αροτραίων καλλιεργειών απαγορεύεται, εκτός εάν συντρέχουν ειδικοί λόγοι, όπως λόγοι φυτοπροστασίας και εκδίδεται άδεια.
Παράλληλα, έχουν επιβληθεί πρόστιμα σε παραγωγούς που παραβιάζουν τις διατάξεις: για παράδειγμα, σε μία περιφέρεια της Θεσσαλίας τα πρόστιμα ανήλθαν σε περίπου 58.811 ευρώ για περιπτώσεις καύσης υπολειμμάτων.
Ο αντίλογος στην επιχειρηματολογία για «χαμηλότερο κόστος»
Το επιχείρημα της μείωσης του κόστους παραγωγής και της «καλής επόμενης καλλιέργειας» φαίνεται δελεαστικό - αλλά δεν λαμβάνει επαρκώς υπόψη τις περιβαλλοντικές, εδαφολογικές και υγειονομικές συνέπειες:
- Η καύση καταστρέφει την οργανική ουσία του εδάφους, με αποτέλεσμα μελλοντικές αποδόσεις να υπονομεύονται.
- Η καύση δεν εξαλείφει τα παράσιτα/έντομα που διαχειμάζουν στο έδαφος, αντίθετα αποδεκατίζει τους φυσικούς εχθρούς αυτών.
- Αυξημένη διάβρωση του εδάφους, απώλεια επιφανειακού γόνιμου εδάφους, μειωμένη ικανότητα συγκράτησης νερού - παράγοντες που πλήττουν τη μακροχρόνια παραγωγικότητα της γης.
- Κίνδυνος εκδήλωσης πυρκαγιών από αγροτικές καύσεις - και υψηλή επιβάρυνση στην υγεία του τοπικού πληθυσμού λόγω σωματιδίων, αναθυμιάσεων.
Προτάσεις για εναλλακτική διαχείριση
Αντί της καύσης, υπάρχουν πιο σύγχρονες πρακτικές που επιτρέπουν την αξιοποίηση των υπολειμμάτων χωρίς να καταστρέφουν το έδαφος και το περιβάλλον:
- Τεμαχισμός των υπολειμμάτων και ενσωμάτωσή τους στο έδαφος, ώστε να επιταχυνθεί η αποσύνθεση και να απελευθερωθούν θρεπτικά στοιχεία.
- Βόσκηση των υπολειμμάτων (όταν αυτό είναι εφικτό) και στη συνέχεια ενσωμάτωσή τους.
- Χρήση κατάλληλων μηχανημάτων (καταστροφέας υπολειμμάτων) αντί για απλή καύση.
- Υιοθέτηση πρακτικών που μειώνουν την ανάγκη για τεχνητά λιπάσματα και διατηρούν τη δομή, τη γονιμότητα και το ισοζύγιο του εδάφους.
Η συνάντηση των δύο υπουργείων και της Πυροσβεστικής ανέδειξε καθαρά το ερώτημα: Εμμείνουμε σε πρακτικές που εξυπηρετούν το βραχυπρόθεσμο κόστος ή προσανατολιζόμαστε σε βιώσιμες γεωργικές πρακτικές που σέβονται το έδαφος, το περιβάλλον και τις μελλοντικές καλλιέργειες; Η θέση ότι η καύση των υπολειμμάτων μειώνει το κόστος και ωφελεί την επόμενη καλλιέργεια φαίνεται σήμερα να έχει σοβαρές αντιρρήσεις - από εδαφολογική, γεωργική, αλλά και περιβαλλοντική σκοπιά.
Ο διάλογος που ανοίγει είναι κρίσιμος: το πώς αξιοποιούμε τα αγροτικά υπολείμματα μπορεί να καθορίσει τη φυτική παραγωγή, τη γονιμότητα των εδαφών, αλλά και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της αγροτικής δραστηριότητας στην Ελλάδα.
με πληροφορίες sfedona.gr