Στο προηγούμενο άρθρο μου, πραγματοποιήθηκε αναφορά στις τροφοπενίες που συναντάμε στις δενδρώδεις καλλιέργειες των πυρηνοκάρπων. Σε αυτό το άρθρο, θα επεκταθώ στις συνηθέστερες τροφοπενίες που έχουν παρατηρηθεί στον Ελλαδικό χώρο στα μηλοειδή ( μηλιά, αχλαδιά, κυδωνιά, μουσμουλιά Ιαπωνική, μουσμουλιά Γερμανική ).
Τροφοπενία ψευδαργύρου
 |
| Ζn τροφοπενία |
Το κύριο χαρακτηριστικό της ασθένειας είναι η παρουσία κλαδίσκων, κυρίως στην κορυφή της κόμης του δέντρου, οι οποίοι κατά την περίοδο της άνοιξης σχηματίζουν μικρού μήκους κορυφαία βλάστηση που αποτελείται από ρόδακα μικρών, στενών, σχεδόν άμισχων και δύσκαμπτων φύλλων. Οι πλάγιοι οφθαλμοί των κλαδίσκων αυτών δεν εκπτύσσονται ή σχηματίζουν λίγο μικρότερα και στενά φύλλα, έτσι οι κλαδίσκοι εμφανίζονται απογυμνωμένοι. Τα φύλλα παρουσιάζουν περιφερειακή και μεσονεύρια ή γενική χλώρωση ή χλώρωση υπό μορφή μωσαϊκού και είναι μικρότερα ή στενότερα των κανονικών. Η συμπτωματολογία αυτή, μπορεί να είναι εμφανής σε λίγους μόνο κλάδους του δέντρου, κυρίως σε περιπτώσεις ελαφράς προσβολής, και είναι ευδιάκριτα κατά την άνοιξη. Αργότερα, είναι δύσκολη η διαπίστωση των συμπτωμάτων της τροφοπενίας λόγω της έκπτυξης νέων βλαστών από οφθαλμούς που βρίσκονται σε κατώτερα τμήματα των κλάδων. Οι προσβεβλημένοι καρποί είναι ιδιαίτερα ευπαθείς στις χαμηλές θερμοκρασίες και συνήθως αποξηραίνονται τον χειμώνα. Η παραγωγή των προσβεβλημένων δέντρων είναι μειωμένη και οι παραγόμενοι καρποί είναι μικρού μεγέθους και παραμορφωμένοι. Σε πολλές περιπτώσεις , ιδίως σε ελαφρές μορφές τροφοπενίας, παρουσιάζονται δυσκολίες στη διάγνωση της τροφοπενίας, διότι τα συμπτώματα μοιάζουν με την τροφοπενία σιδήρου ή μαγγανίου ή με ιώσεις.
Συνθήκες ανάπτυξης
Η τροφοπενία Zn εμφανίζεται συνήθως σε αμμώδη ή χαλικώδη εδάφη και σε εδάφη μέσης σύστασης με ph άνω του 6. Η διαλυτότητα του Zn ελαττώνεται όταν αυξάνεται το ph. Στα ασβεστούχα εδάφη ο ψευδάργυρος καθίσταται δυσδιάλυτος. Ακόμη η προσθήκη μεγάλης ποσότητας κοπριάς και η υψηλή περιεκτικότητα του εδάφους σε P συντελούν στην εμφάνιση της ασθένειας. Διάφορες αιτίες που παρεμποδίζουν την κανονική ανάπτυξη και λειτουργία των ριζών όπως πλημμύρες, ξηρασία, βαθιά άροση κ.ά., συντελούν στην εκδήλωση συμπτωμάτων της τροφοπενίας όπως επίσης και το αυστηρό κλάδεμα σε δέντρα που πάσχουν από την ασθένεια, εντείνει τα συμπτώματα.
Καταπολέμηση
Χειμερινός ψεκασμός των δέντρων με διάλυμα 5% θειικού ψευδαργύρου και σε σοβαρές περιπτώσεις, ο ψεκασμός πρέπει να επαναλαμβάνεται και τον επόμενο χειμώνα. Για τη συντήρηση των θεραπευθέντων δέντρων, οι ψεκασμοί πρέπει να γίνονται και να επαναλαμβάνονται ανά δεύτερο έτος με διάλυμα 2,5 - 3% θειικού ψευδαργύρου.
Επίσης, μετά την πτώση των πετάλων, μπορεί να γίνει ψεκασμός με διάλυμα θειικού ψευδαργύρου πυκνότητας 1 - 2%, το οποίο για αποφυγή εγκαυμάτων, εξουδετερώνεται με προσθήκη ασβέστου ή με διάλυμα θειικού ψευδαργύρου 0,1% χωρίς προσθήκη ασβέστου. Πάντως ο ψεκασμός του φυλλώματος δεν δίνει ικανοποιητικά αποτελέσματα και συνιστάται σαν συμπληρωματικός του χειμερινού ψεκασμού σε περιπτώσεις έντονης τροφοπενίας.
Συγκαλλιέργεια με μηδική έχει αρκετά ευνοϊκή επίδραση σε δέντρα που πάσχουν από τροφοπενία Zn.
Τροφοπενία βορίου ( Β )
 |
| Έλλειψη Β |
Η τροφοπενία βορίου εκδηλώνεται κυρίως στη μηλιά και μάλιστα στους καρπούς, που προκαλεί την ασθένεια που ονομάζεται φέλλωση. Τα πρώτα συμπτώματα στα μήλα εμφανίζονται όταν έχουν διάμετρο περίπου 3 - 4 cm. με την εμφάνιση στην επιφάνεια τους μιας ή περισσοτέρων υδατωδών, κυκλικών ή ακανόνιστων κηλίδων διαμέτρου 2 - 6 mm και χρώματος σκούρου πράσινου. Συχνά στις κηλίδες αυτές υπάρχει καστανόχρωμη κομμιώδης ουσία που διαλύεται εύκολα με το νερό και σε συνθήκες ξηρασίας διατηρείται σαν λεπτό καστανό επίχρισμα. Οι κηλίδες εξελίσσονται σε καστανές, νεκρωτικές, ελαφρά βυθισμένες, φελλώδεις οι οποίες με συνένωσή τους μπορούν να σχηματίσουν μεγαλύτερες φελλώδεις επιφάνειες. Αποτέλεσμα, η νέκρωση των ιστών ώστε οι καρποί αναπτυσσόμενοι να παρουσιάζουν ελαφρά ή έντονη παραμόρφωση και οι έντονα προσβεβλημένοι καρποί συνήθως να πέφτουν πρόωρα από το δέντρο. Η σάρκα των καρπών κάτω από της κηλίδες είναι καστανή λόγω αποφέλλωσης των ιστών σε βάθος 3 - 5 mm. Αποφελλωμένες καστανές περιοχές διαμέτρου περίπου 5 mm εμφανίζονται διάσπαρτες μέσα στη σάρκα και στο κέντρο συνήθως των καρπών. Συμπτώματα εσωτερικής φέλλωσης μπορεί να εκδηλωθούν στους καρπούς ακόμα και χωρίς την ύπαρξη εξωτερικών συμπτωμάτων φέλλωσης. Η συμπτωματολογία στα φύλλα εμφανίζεται συνήθως στις πολύ σοβαρές περιπτώσεις έλλειψης Β. Αργά το καλοκαίρι, τα φύλλα των ετήσιων βλαστών γίνονται κίτρινα με ερυθρόχρωμα νεύρα και περιφερειακές νεκρώσεις στο έλασμα. Παρατηρείται νέκρωση βλαστών από την κορυφή του δέντρου προς τα κάτω με τους οφθαλμούς να μην εκπτύσσονται κανονικά ή να δίνουν καχεκτική όψιμη βλάστηση. Στην αχλαδιά, η πρώιμη έλλειψη βορίου προκαλεί μαρασμό και ξήρανση των ανθέων ( blossom blast ), συμπτώματα που μοιάζουν αρκετά με τις προσβολές του βακτηρίου Pseudomonas syringae pv. syringae.
Συνθήκες ανάπτυξης
Τα ελαφρά όξινα εδάφη ιδιαίτερα των υγρών περιοχών είναι φτωχά σε βόριο. Επίσης, η ξηρασία μπορεί να προκαλέσει τροφοπενία Β στις περιπτώσεις που η περιεκτικότητα του εδάφους σε βόριο είναι μικρή.
Καταπολέμηση
Συνιστάται προσθήκη βόρακα το χειμώνα, στο έδαφος σε ποσότητες 100 - 200 γραμ. κατά δέντρο, ανάλογα φυσικά την ηλικία του κάθε δέντρου και την ανάπτυξή του. Η προσθήκη βόρακα δεν πρέπει να επαναλαμβάνεται πριν την παρέλευση 3ετίας γιατί υπάρχει ο κίνδυνος τοξικότητας λόγω της συσσώρευσης Β.
Τροφοπενία σιδήρου ( Fe )
 |
| Έλλειψη Fe |
Το έλασμα των νεαρών φύλλων των κορυφών είναι κίτρινο ή υπόλευκο ενώ το δίκτυο των νεύρων παραμένει πράσινο. Σε προχωρημένο στάδιο προσβολής, το έλασμα παρουσιάζει αποχρωματισμό τελείως και εμφανίζει περιφερειακή ή τοπική νέκρωση. Παρατηρείται φυλλόπτωση και οι κλαδίσκοι παρουσιάζουν μικρή ανάπτυξη με νέκρωση των κορυφών τους.
Συνθήκες ανάπτυξης
Η τροφοπενία Fe παρατηρείται τόσο σε όξινα εδάφη όσο και σε αλκαλικά εδάφη. Στα περισσότερα εδάφη που παρατηρείται τροφοπενία σιδήρου οφείλεται, κατά κανόνα, σε δυσμενείς συνθήκες μέσα στο φυτό και στο έδαφος. Παρατηρούνται μεγάλες διαφορές στην ευπάθεια μεταξύ των διαφόρων φυτικών ειδών και διαφορές στην ευπάθεια στη χλώρωση παρατηρείται ακόμα και μεταξύ ποικιλιών του ίδιου είδους. Υψηλη περιεκτικότητα σε ασβέστιο ή μαγγάνιο μειώνει την κινητικότητα του Fe εντός του φυτού. Η χλωρωση του Fe παρατηρείται συχνότερα σε ασβεστούχα εδάφη και κυρίως ασβεστούχα υγρά εδάφη τα οποία είναι πλούσια σε ανθρακικό ασβέστιο ( CaCO3 ) και έχουν αλκαλική αντίδραση.
Καταπολέμηση
Συνιστάται η προσθήκη στο έδαφος, κατά την άνοιξη, χηλικών ενώσεων σιδήρου ( iron chelates ).
Διάφορες άλλες τροφοπενίες
Καλίου ( Κ )
 |
| Έλλειψη Κ |
Η έλλειψη καλίου αρχικά εκδηλώνεται στο έλασμα των παλαιότερων φύλλων. Εμφανίζεται ως περιφερειακή χλώρωση, η οποία σταδιακά μετατρέπεται σε νέκρωση ενώ ταυτόχρονα μετακινείται προς το κέντρο του ελάσματος . Ιδιαίτερα υψηλή είναι η περιεκτικότητα των καρπών σε κάλιο, γεγονός που καθιστά την καλιούχο λίπανση ιδιαίτερα σημαντική για τη διατήρηση του ισοζυγίου των θρεπτικών τόσο στο έδαφος όσο και στους φυτικούς ιστούς του δέντρου. Συνιστάται ενδεικτικά προσθήκη 10-30 μονάδων καλίου ανά στρέμμα, ανάλογα με τα αποτελέσματα των αναλύσεων των εδαφικών δειγμάτων και των φύλλων, στο στάδιο του ληθάργου (Δεκέμβριο- Ιανουάριο) και κατά την ανάπτυξη του καρπού (Ιούνιο- Ιούλιο) .
 |
| Τροφοπενία Mg |
H έλλειψη μαγνησίου απαντάται αρχικά στα παλαιότερα φύλλα υπό τη μορφή πράσινης σφήνας και χλώρωσης στο έλασμα, ενώ παρατηρείται κυρίως σε χρονιές υψηλής καρποφορίας. Όταν η έλλειψη είναι εντονότερη προκαλείται νέκρωση των φυτικών ιστών. Η διαθεσιμότητα του μαγνησίου μεταβάλλεται ανάλογα με τις ιδιότητες των εδαφών και τις αλληλεπιδράσεις με τα αλλά θρεπτικά στοιχεία . Συνιστάται προσθήκη 6-8 μονάδων μαγνησίου/ στρέμμα, ανάλογα με τις εδαφικές ιδιότητες και την περιεκτικότητα των φυτικών ιστών σε θρεπτικά ή/και διαφυλλικοί ψεκασμοί , ( 2 - 3 φορές ) με θειικό μαγνήσιο 1 - 2%.
Στα ανεπτυγμένα φύλλα παρατηρείται μεσονεύριος χλώρωση και συνιστάται ψεκασμός του φυλλώματος με διάλυμα 0,3 - 0,5% θειικού μαγγανίου.
Φωσφόρου ( P )
 |
| Έλλειψη P |
Έρευνες έχουν δείξει ότι έλλειψη φωσφόρου στην ποικιλία ‘Golden Delicious’ οδήγησε σε μείωση του μεγέθους των φύλλων και της βλάστησης, χωρίς να εκδηλωθούν ορατά συμπτώματα τροφοπενίας φωσφόρου . Γενικά, η διάγνωση της έλλειψης φωσφόρου στη μηλιά είναι αρκετά δύσκολη. Τα συμπτώματα της έλλειψης φωσφόρου εμφανίζονται κυρίως με χάλκινους μεταχρωματισμούς και νέκρωση του περιθωρίου των ηλικιωμένων φύλλων, νέκρωση βλαστών και φυλλόπτωση. Οι ανάγκες της μηλιάς σε φώσφορο είναι υψηλές στην αρχή της βλαστικής περιόδου και η ενδεικτική ποσότητα που συνιστάται είναι 6-15 μονάδες P2O5, ανάλογα με τη διαθέσιμη ποσότητα Ρ στο έδαφος και την περιεκτικότητα των φύλλων σε Ρ . Η φωσφορική λίπανση είναι ιδιαίτερα αναγκαία στα δέντρα μικρής ηλικίας, αφού συμβάλλει καθοριστικά στην πρώιμη είσοδο σε καρποφορία.
 |
| Έλλειψη N |
Η έλλειψή του απαντάται συχνά στην καλλιέργεια της μηλιάς και εκδηλώνεται με την εμφάνιση μικρών και χλωρωτικών φύλλων, καθώς και με περιορισμό της βλάστησης και της καρπόδεσης . Μετασυλλεκτικά η έλλειψη αζώτου προκαλεί πρόωρο κιτρίνισμα ή/και μαλάκωμα των καρπών. Η ποσότητα της αζωτούχου λίπανσης μεταβάλλεται ανάλογα με την ηλικία, το μήκος της ετήσιας βλάστησης, την ποικιλία και τις εδαφικές ιδιότητες . Μια ποσότητα 15-20 μονάδων αζώτου ανά στρέμμα, είναι μια ενδεικτική ποσότητα για μηλιές . Συνιστάται να υπάρχει άζωτο στο στάδιο του ληθάργου, μετά την καρπόδεση και μετασυλλεκτικά. Η κατανομή μπορεί να γίνει ως εξής 6-7 μονάδες τον Φεβρουάριο, 6-7 μονάδες κατά τους μήνες Μάρτιο- Απρίλιο, 2-3 μονάδες κατά τους μήνες Μάιο- Ιούνιο, και 1-3 μονάδες μετά τη συγκομιδή και όχι σε όψιμες ποικιλίες . Γενικά μείωση 10% του προστιθέμενου αζώτου προκαλεί μείωση της συγκέντρωσης Ν στα φύλλα κατά 0,1%.
Ασβεστίου ( Ca )
 |
| Τροφοπενία Ca |
H έλλειψη των καρπών σε ασβέστιο συνδέεται έμμεσα με την εμφάνιση συμπτωμάτων της πικρής κηλίδωσης (bitter pit), με την εσωτερική υποβάθμιση (internal breakdown) και με τη μείωση της μετασυλλεκτικής αντοχής των καρπών. Παράλληλα επηρεάζει καθοριστικά το χρώμα των καρπών, προσδίδοντας έντονη αξία στην παραγωγή και ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα στον παραγωγό. Η έλλειψη ασβεστίου στην καλλιέργεια μηλιάς εκδηλώνεται κυρίως με συμπτώματα στους καρπούς, όπως μεταχρωματισμοί, νεκρώσεις της σάρκας, μαλάκωμα κτλ. Επίσης η περιεκτικότητα των καρπών σε ασβέστιο είναι συνάρτηση της σχέσης του με άλλα θρεπτικά στοιχεία και κυρίως με το άζωτο, το κάλιο και το μαγνήσιο . Για την αντιμετώπιση της έλλειψης ασβεστίου συνιστάται προσθήκη στα εδάφη ασβεστίου ή/και διαφυλλικοί ψεκασμοί με ασβέστιο. Το ασβέστιο πρέπει να είναι διαθέσιμο στη μηλιά από το στάδιο του μικρού καρπιδίου, από νωρίς την άνοιξη με την πτώση των πετάλων, μέχρι και τη συγκομιδή. Εφαρμογές μπορούν να πραγματοποιηθούν και μετασυλλεκτικά.
Θείου ( S )
 |
| Έλλειψη S |
Το θείο απαιτείται για τη σύνθεση των απαραίτητων αμινοξέων και συμβάλλει σημαντικά στη σύνθεση και σταθερότητα των πρωτεϊνών . Η έλλειψη θείου περιορίζει τη σύνθεση των πρωτεϊνών και συνεπώς μειώνει και καθυστερεί την ανάπτυξη του δέντρου. Η τροφοπενία θείου εκδηλώνεται αρχικά στα νεότερα φύλλα με ανομοιόμορφα χλωρωτικά χαρακτηριστικά.
Βιβλιογραφία
- Πηγή
1
) Ασθένειες καρποφόρων δένδρων και αμπέλου
Χ.Γ
Παναγόπουλος,
Καθηγητής
Φυτοπαθολογίας Γεωργικού Πανεπιστημίου Αθηνών
2 ) www.spel.gr
Για ανάγνωση αρθρογραφίας του Αγροτών Ανάγνωσμα blog