Η ασθένεια των μηλοειδών που είναι γνωστή σαν ''βακτηριακό κάψιμο'' (fireblight, feu bacterien, feuerbrand) αποτελεί ένα σημαντικό και με μεγάλη οικονομική σημασία πρόβλημα για τις καλλιέργειες της μηλιάς και αχλαδιάς.
Είναι ιδιαίτερα καταστρεπτική στην αχλαδιά και μπορεί μέσα σε λίγους μήνες να αποξηράνει μεγάλο αριθμό πλήρως παραγωγικών δέντρων. Υπολογίστηκε ότι περίπου 200.000 δέντρα αχλαδιάς ξηράθηκαν από την αρρώστια μέσα σε 2 χρόνια σε δύο επαρχίες της California (Η.Π.Α) ενώ σε μερικές άλλες περιοχές των Η.Π.Α, που είναι πολύ ευνοϊκές για τις μολύνσεις σταμάτησε η καλλιέργεια της αχλαδιάς.
 |
| Βακτηριακό κάψιμο μηλοειδών |
Γράφει
Κατσαντώνης Γιώργος
Γεωπόνος Φυτικής Παραγωγής & Αγροτικού Περιβάλλοντος
Διαχειριστής Αγροτών Ανάγνωσμα
Η ασθένεια προσβάλλει και την κυδωνιά καθώς και πολλά είδη καλλωπιστικών και αυτοφυών δέντρων και θάμνων της υποοικογένειας Pomoidae των Rosaceae.
Το βακτηριακό κάψιμο εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην χώρα μας το 1984 σε λίγα δέντρα αχλαδιάς ποικιλίας Passe Crassane στην περιοχή Αρκαδίας. Την άνοιξη του επόμενου έτους (1985) η ασθένεια εμφανίστηκε σε λίγα δέντρα ποικιλίας Κοντούλας στο χωριό Καραβαδός Κεφαλληνίας και σε μεγαλύτερη έκταση επίσης σε αχλαδιές τον ίδιο χρόνο στην περιοχή Ρεθύμνου στην Κρήτη και σε μια περιοχή του νομού Καβάλας. Το 1986 η ασθένεια εμφανίστηκε και στην Μυτιλήνη.
Συμπτώματα
Τα πλέον χαρακτηριστικά συμπτώματα της ασθένειας είναι το μαύρισμα των ταξιανθών, των φύλλων και των βλαστών που μοιάζουν σαν να έχουν ζημιωθεί με φωτιά και έτσι δικαιολογούν την ονομασία της ασθένειας ''κάψιμο''. Οι μολύνσεις αρχίζουν συνήθως την άνοιξη. Τα προσβεβλημένα άνθη παρουσιάζουν μια υδατώδη εμφάνιση, βαθύ πράσινο χρώμα και σύντομα γίνονται καστανά μέχρι μαύρα, μαραίνονται, συρρικνώνονται και ξηραίνονται. Η προσβολή εξαπλώνεται γρήγορα σε ολόκληρη την ταξιανθία και στα φύλλα μέσω των μίσχων προκαλώντας τον μαρασμό και την αποξήρανσή τους. Τα νεκρά φύλλα και άνθη παραμένουν πάνω στο δέντρο το φθινόπωρο και το χειμώνα.
Πολλές φορές οι μολύνσεις αρχίζουν και από τους τρυφερούς βλαστούς οι οποίοι μαραίνονται στην κορυφή, κάμπτονται (φαίνονται σαν '' μαγκούρες ''), αρχικά είναι υδατώδεις και σκούροι πράσινοι και αργότερα γίνονται καστανοί μέχρι μαύροι και ξηραίνονται. Η προσβολή επεκτείνεται και στους κλάδους και βραχίονες ή ακόμη και στον κορμό του δέντρου όπου σχηματίζει έλκη στον φλοιό. Ο φλοιός στις προσβεβλημένες περιοχές παίρνει βαθύ πράσινο ή καστανό χρώμα και με υγρό και ζεστό καιρό από τους προσβεβλημένους ιστούς βγαίνει κολλώδης ουσία με μορφή υπόλευκων σταγόνων που τρέχουν στην επιφάνεια των ανθέων, βλαστών ή κλάδων. Παίρνει την μορφή αργυρόχροου δερματώδους επιχρίσματος όταν ο καιρός γίνει ξηρός γιατί αφυδατώνεται η παραπάνω κολλώδης βακτηριακή εξίδρωση.
Ακολουθήστε τη fb σελίδα του Αγροτών Ανάγνωσμα ΕΔΩ
Οι προσβεβλημένοι καρποί παρουσιάζουν μια καστανή μέχρι μαύρη ξηρή σήψη που συχνά καλύπτεται από κολλώδεις σταγόνες, συρρικνώνονται, παραμένουν στο δέντρο και μουμιοποιούνται.
 |
| Η ασθένεια προκαλείται από το βακτήριο Erwinia amylovora |
Στα αρχικά της στάδια (μελάνωση ανθέων, ξήρανση ταξιανθιών και κορυφών) μοιάζει αρκετά με προσβολές που οφείλονται στο βακτήριο Pseudomonas syringae pv. syringae. και γι ' αυτό απαιτείται διάκρισή τους.
Αίτιο - Συνθήκες ανάπτυξης
Η ασθένεια προκαλείται από το βακτήριο Erwinia amylovora (συν. Micrococcus amylovorus, Bacillus amylovorus, Bacterium amylovorum).
Το παθογόνο διαχειμάζει μέσα στα έλκη των κλάδων των προσβεβλημένων καλλιεργούμενων και αυτοφυών ή καλλωπιστικών φυτών. Την άνοιξη και με υγρό καιρό από τα έλκη βγαίνει βακτηριακό έκκριμα με μορφή παχύρευστων σταγόνων το οποίο και αποτελεί τα μολύσματα για τις πρωτογενείς προσβολές των ανθέων και των τρυφερών βλαστών κατά τη νέα βλαστική περίοδο. Η μεταφορά των μολυσμάτων στους ευπαθείς ιστούς γίνεται με τη βροχή, τον άνεμο, τα έντομα και τον άνθρωπο (εργαλεία καλλιέργειας). Τα σχηματιζόμενα νέα μολύσματα, ιδιαίτερα στη βάση του κάλυκα των ανθέων διασπείρονται κυρίως με τα έντομα επικονίασης (μέλισσες κλπ) και τη βροχή και προκαλούν τις δευτερογενείς μολύνσεις αργά την άνοιξη και το καλοκαίρι. Για την επιτυχία των μολύνσεων και την παραπέρα εξάπλωσή της ασθένειας πρέπει η μέγιστη θερμοκρασία να είναι πάνω από 18 βαθμούς Κελσίου και να επικρατεί βροχερός, υγρός καιρός με υψηλή σχετικά υγρασία. Θερμοκρασίες μεταξύ 18 - 30 βαθμών Κελσίου είναι ιδιαίτερα ευνοϊκές για τις μολύνσεις. Σε θερμοκρασία 24 βαθμούς Κελσίου, ο χρόνος επώασης στα άνθη είναι 4 - 5 ημέρες.
Η μετάδοση της ασθένειας σε αμόλυντες περιοχές και χώρες γίνεται κυρίως με μολυσμένο πολλαπλασιαστικό υλικό. Το υλικό αυτό, αν προέρχεται από προσβεβλημένα φυτώρια ή δενδροκομεία, είναι δυνατό να φέρει επιφανειακά το παθογόνο ή να είναι μολυσμένο χωρίς ακόμη να έχουν εμφανισθεί συμπτώματα και έτσι να μεταφέρει την αρρώστια σε αμόλυντες περιοχές.
 |
| Θερμοκρασίες μεταξύ 18 - 30 βαθμών Κελσίου είναι ιδιαίτερα ευνοϊκές για τις μολύνσεις. Σε θερμοκρασία 24 βαθμούς Κελσίου, ο χρόνος επώασης στα άνθη είναι 4 - 5 ημέρες |
Καταπολέμηση
Σε περιοχές που ενδημεί το βακτηριακό κάψιμο πρέπει να εφαρμόζεται ένα πρόγραμμα 3 στόχων για τον περιορισμό των απωλειών από την ασθένεια. Το πρόγραμμα αποβλέπει στην ελαχιστοποίηση του ποσού του μολύσματος μέσα στο δενδροκομείο, στη μείωση της ευαισθησίας των δέντρων με τη λήψη των ενδεδειγμένων δενδροκομικών μέτρων και στην παρεμπόδιση της μόλυνσης τις κρίσιμες περιόδους με την εφαρμογή ψεκασμών.
Γίνετε μέλος της fb ομάδας του Αγροτών Ανάγνωσμα ΕΔΩ
1. Η μείωση του πρωτογενούς μολύσματος γίνεται με την επιμελημένη αφαίρεση των ελκών (στα οποία διαχειμάζει το παθογόνο) κατά τη χειμερινή περίοδο. Συνιστάται ψεκασμός με πυκνό χαλκούχο σκεύασμα, κατά προτίμηση με βορδιγάλιο πολτό (3,5 - 3,5 - 100 , χαλκός, ασβέστης, νερό) στο στάδιο της πράσινης κορυφής για τον παραπέρα περιορισμό του μολύσματος από έλκη που παρέμειναν στο δέντρο. Πολλοί συνιστούν έναν ακόμη ψεκασμό με πυκνό χαλκούχο σκεύασμα, πριν από τον παραπάνω, αμέσως μετά την πτώση των φύλλων και αφού πρώτα αφαιρεθούν όλα τα προσβεβλημένα μέρη του δέντρου. Τα έντονα προσβεβλημένα δέντρα πρέπει να εκριζώνονται και να καίγονται.
2. Κατά την διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου (ιδίως την άνοιξη και το καλοκαίρι) να γίνονται εβδομαδιαίες επιθεωρήσεις στα δέντρα και να αφαιρούνται οι προσβεβλημένοι κλαδίσκοι, κλάδοι και βραχίονες για το περιορισμό του δευτερογενούς μολύσματος. Τα προσβεβλημένα μέρη να αφαιρούνται μαζί με υγιές τμήμα μήκους 20 - 25 cm και τα εργαλεία κλαδέματος να απολυμαίνονται κατά την διάρκεια της εργασίας συνεχώς σε διάλυμα φορμόλης ή οινοπνεύματος.
3. Η έγκαιρη εφαρμογή ψεκασμών κατά την διάρκεια της άνθησης βοηθάει στην καταπολέμηση της προσβολής των ανθέων και γενικότερα στην παρεμπόδιση της παραπέρα επέκτασης της ασθένειας το καλοκαίρι. Εκτελούνται 3 ψεκασμοί ανά 5 ημέρες. Ο πρώτος ψεκασμός γίνεται όταν το 5% των ανθέων έχουν ανοίξει. Γίνεται χρήση χαλκούχων σκευασμάτων και με προσοχή γιατί είναι τοξικά σε ορισμένες ποικιλίες κυρίως αχλαδιάς. Επίσης συνιστώνται χρήση των χαλκούχων σκευασμάτων και αμέσως μετά από πτώση χαλαζιού.
4. Συνιστάται επιμελής καταπολέμηση των διαφόρων εντόμων, εχθρών των μηλοειδών (αφίδων, ψύλλας και άλλων μυζητικών εντόμων) για τον περιορισμό της εξάπλωσης των μολύνσεων των βλαστών.
5. Το πλέον αποτελεσματικό δενδροκομικό μέτρο για την αντιμετώπιση της ασθένειας είναι η αποφυγή χρησιμοποίησης ευαίσθητων ποικιλιών και υποκειμένων στις νέες εγκαταστάσεις οπωρώνων.
6. Άλλες δενδροκομικές πρακτικές που συμβάλλουν στη μείωση της σοβαρότητας της ασθένειας περιλαμβάνουν την εγκατάσταση των νέων δενδροκομείων σε καλά αποσταγγιζόμενα εδάφη και η αποφυγή χρησιμοποίησης περίσσειας αζωτούχων λιπασμάτων τα οποία πρέπει να εφαρμόζονται νωρίς και οι καλλιεργητικές εργασίες να μην γίνονται αργότερα από το μέσο του καλοκαιριού.
Πάντα συμβουλευόμαστε την ιστοσελίδα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων με τις εγκεκριμένες δραστικές ουσίες κατά καλλιέργεια και ασθένεια
Βιβλιογραφία
Ασθένειες καρποφόρων δένδρων και αμπέλου
Χ.Γ Παναγόπουλος,
Καθηγητής Φυτοπαθολογίας Γεωργικού Πανεπιστημίου Αθηνών