Καρπόκαψα ή σκουλήκι των μήλων

Cydia pomonella

( Carpocapsa pomonella, Laspeyresia pomonella ) 

( Lepidoptera, Tortricidae ) 

κ.ν καρπόκαψα ή σκουλήκι των μήλων

Καρπόκαψα - ενήλικο

Περιγραφή

Ενήλικο 

Έχει μήκος 7 - 10 mm, άνοιγμα πτερύγων 14 - 24 mm και χρωματισμό χαρακτηριστικό που δεν συγχέεται με άλλα είδη που προσβάλλουν γιγαρτόκαρπα, παρά μόνο με ένα άλλο είδος της ίδιας οικογένειας, το Laspeyresia pyrivora. Oι πρόσθιες πτέρυγες έχουν γενικό χρώμα τεφρό ή τεφροκαστανό με λεπτές εγκάρσιες ή καστανόμαυρες γραμμώσεις. Σε πολλά άτομα, το βασικό 1/3 περίπου μέρος των πρόσθιων πτερύγων είναι σαφώς πιο σκοτεινό από το μεσαίο και κοντά στην κορυφή, οι πρόσθιες πτέρυγες έχουν μια σχετικά μεγάλη σκοτεινόχρωμη κηλίδα, το speculum. 

Ακολουθήστε τη fb σελίδα του Αγροτών Ανάγνωσμα ΕΔΩ

Η χαρακτηριστική αυτή κηλίδα έχει βασικό χρώμα καστανό και πλαισιώνεται από δύο μπρούτζινες και λαμπερές γραμμές σε σχήμα παρένθεσης. Η γραμμή προς το κέντρο της πτέρυγας έχει δίπλα και κατά μήκος της μια στενή μαύρη ζώνη. Η κάτω επιφάνεια των πτερύγων στο θηλυκό έχουν το ίδιο χρώμα, τεφροκάστανο με χαλκόχρωμες ανταύγειες ενώ στο αρσενικό οι πρόσθιες πτέρυγες έχουν στη μέση και προς τα εμπρός μια σκοτεινόχρωμη κηλίδα ορθογώνιου σχήματος.

Αυγό

Ελλειψοειδές, επιπεδόκυρτο σε πλάγια όψη.

Προνύμφη

Η νεαρή προνύμφη υπόλευκη με μαύρη κεφαλή και αναπτυγμένη έχει σώμα κοκκώδες, ρόδινο ανοιχτό χρώμα με σκοτεινά τριχοφόρα φύματα και καστανή κεφαλή.

Νύμφη

Χρώμα καστανοκίτρινο ως σκούρο καστανό με μήκος 9 - 10 mm. 

Cydia pomonella

Ξενιστές

Μηλιά, αχλαδιά, κυδωνιά, καρυδιά, βερικοκιά, ροδακινιά, αμυγδαλιά, δαμασκηνιά. Προσβάλλει συνήθως τους καρπούς των 5 πρώτων ειδών. Κατ ' εξαίρεση, η προνύμφη μπορεί να αναπτυχθεί και σε καρπούς λωτού, σορβιάς, καστανιάς, μουσμουλιάς, ροδιάς, πορτοκαλιάς, πεπονιάς.

Βιολογία

Ο αριθμός των γενεών ποικίλλει με το κλίμα της περιοχής. Στην Ελλάδα, συνήθως έχει 2 - 3 γενεές το έτος ενώ σε ψυχρές χώρες 1 γενεά. Διαχειμάζει ως αναπτυγμένη προνύμφη σε βομβύκιο κάτω από ξερούς φλοιούς και ρωγμές κορμού και των κλάδων ή σε διάφορα άλλα κοντινά καταφύγια και στο έδαφος. Η νύμφωση γίνεται την Άνοιξη και τα ενήλικα εμφανίζονται τον Απρίλιο - Μάϊο. Στη βόρεια Ελλάδα εμφανίζονται κυρίως τον Μάϊο και το μέγιστο του ενήλικου πληθυσμού παρατηρείται 1 - 2 εβδομάδες μετά την πτώση των πετάλων της μηλιάς ποικιλίας Red Delicious. 

Tο θηλυκό τοποθετεί τα αυγά του στα φύλλα, τους μικρούς βλαστούς ή τους μικρούς καρπούς. Οι νεαρές προνύμφες κινούνται και εισέρχονται σε μικρούς καρπούς από τον κάλυκα συνήθως ή από σημεία επαφής καρπών, φύλλων και βλαστών. Προχωράει στο κέντρο και τρώει νεαρούς τρυφερούς σπόρους και τη σάρκα του καρπού. Έχει τη συνήθεια να απομακρύνει τα κοκκώδη αποχωρήματά της από τη στοά της. Η οπή αυτή με τα σκοτεινά αποχωρήματά της που συνήθως συγκρατούνται γύρω της, είναι εμφανής και προδίδει την παρουσία της προνύμφης στον καρπό. Συνήθως προσβάλλεται και δεύτερος νεαρός καρπός από νεαρή προνύμφη. 

Όπως ελέχθη και παραπάνω, η πλήρως αναπτυγμένη προνύμφη βγαίνει από τον καρπό και νυμφώνεται πάντα μέσα σε υπόλευκο βομβύκιο. Τα τέλεια της πρώτης γενεάς, βγαίνουν συνήθως τον Ιούλιο και τα θηλυκά ωοτοκούν κυρίως πάνω σε καρπούς, βλαστούς ή φύλλα. Οι νεαρές προνύμφες της 2ης γενεάς, μπαίνουν στον καρπό συνήθως από σημείο επαφής του με άλλον καρπό, βλαστό ή φύλλο. Οι αναπτυγμένες προνύμφες εξέρχονται για την κατασκευή βομβυκίου όπου και διαχειμάζουν. Σε θερμές περιοχές σημειώνεται και 3η γενεά. Στην καρυδιά, η προνύμφη της 1ης γενεάς αναπτύσσεται στο μεσοκάρπιο και στο ενδοκάρπιο, ενώ της 2ης γενεάς κυρίως στον σπόρο.

Η καρπόκαψα είναι γενικά ο σοβαρότερος διεθνώς εχθρός της μηλιάς και αχλαδιάς και ένας από τους πιο σοβαρούς εχθρούς της καρυδιάς. Οι προσβεβλημένοι καρποί ή πέφτουν πρόωρα ή είναι ακατάλληλοι για την αγορά. Απαιτείται προγραμματισμός ετήσιος από τον κάθε παραγωγό για την καταπολέμηση του εντόμου. Ο κίνδυνος για την παραγωγή εξαρτάται από την πυκνότητα πληθυσμού του εντόμου, τη δραστηριότητα και την εξέλιξη του πληθυσμού ( εξαρτάται κυρίως από κλιματικούς παράγοντες ) και από την αφθονία των καρπών στα δέντρα.

προσβολή σε καρπό μήλου

Καταπολέμηση

Στηρίζεται κυρίως σε εντομοκτόνα όλων σχεδόν των ομάδων ( οργανοφωσφορικά, συνθετικές πυρεθρίνες κλπ. ). Ο χρόνος επέμβασης με εντομοκτόνα προσδιορίζεται με την παρακολούθηση του πληθυσμού των αρσενικών με παγίδες φερομόνης. Τα όρια ανεκτής πυκνότητας πληθυσμού έχουν υπολογισθεί σε μερικές περιοχές π.χ Avignon Γαλλίας για προσβολή 2% των καρπών , 2- 3 αρσενικά ανά παγίδα ανά εβδομάδα. 

Συνήθως δίνεται οδηγία για ψεκασμό από αρμόδιες υπηρεσίες Γεωργικών Προειδοποιήσεων με την επισήμανση του μεγίστου τον πτήσεων. Αν η διάρκεια στην 1η γενεά είναι πολύ μεγάλη επαναλαμβάνεται ο ψεκασμός μετά από 10 - 15 ημέρες από τον πρώτο ψεκασμό. Συνήθως απαιτούνται 3 - 5 ψεκασμοί για την προστασία της κάθε παραγωγής.

Έχει χρησιμοποιηθεί η μέθοδος του στείρου εντόμου στον Καναδά αλλά λόγω προβλημάτων δεν συνεχίστηκε. 

Η εξόντωση των αρσενικών δοκιμάστηκε με επιτυχία σε απομονωμένους οπωρώνες στην Ελβετία και είχε ως συνέπεια την έλλειψη συζεύξεων και την απόθεση άγονων αυγών από τα θηλυκά. Το αποτέλεσμα ήταν το ποσοστό των προσβεβλημένων καρπών κατά τη συγκομιδή να βρίσκεται κάτω του ανεκτού ορίου. 

Προνύμφη καρπόκαψας με τα σκοτεινά αποχωρήματά της

Εφαρμόστηκε η παρεμπόδιση συνάντησης των δύο φύλων, γνωστή και ως παρεμπόδιση σύζευξης ή σύγχυση των αρσενικών με επιτυχία στην Ελβετία. Εξατμιστήρες ελκυστικής φερομόνης σε περισσότερους από 40 μηλεώνες και το αποτέλεσμα ήταν να μην χρειαστεί ψεκασμός με εντομοκτόνα και με το ποσοστό των προσβεβλημένων καρπών κατά τη συγκομιδή να είναι από 0 ως 1%.

Γίνετε μέλος της fb ομάδας του Αγροτών Ανάγνωσμα ΕΔΩ

Ως συμπληρωματικό μέτρο εναντίον της καρπόκαψας συνιστάται επίσης  η τοποθέτηση στους κορμούς λουρίδων νύμφωσης με εντομοκτόνο ή χωρίς και η έγκαιρη καταστροφή των εκεί προνυμφών ή νυμφών. Επίσης, η έγκαιρη συλλογή και χορήγηση στα ζώα των προσβεβλημένων καρπών.

Ιστοσελίδα Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων με τις εγκεκριμένες δραστικές ουσίες για την καρπόκαψα http://wwww.minagric.gr/syspest/SYSPEST_ENEMY_dron.aspx

Βιβλιογραφία

1) Έντομα καρποφόρων δέντρων και αμπέλου

( Μ.Ε Τζανακάκης - Β.Ι Κατσόγιαννος )

2 ) Σημειώσεις στο μάθημα '' Εφαρμοσμένη Εντομολογία ''

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Καθηγητής Ι.Α Τσιτσιπής