Περιγραφή
Cossus cossus L. ( Lepidoptera, Cossidae ) κν. κόσσος
Ενήλικο. Είναι από τα πιο μεγαλόσωμα έντομα που προσβάλλουν δέντρα στην χώρα μας. Το θηλυκό έχει άνοιγμα πτερύγων 70 - 100 mm. Το αρσενικό είναι μικρότερο. Το σώμα είναι ογκώδες και χνουδωτό με χρώμα φουντουκί τεφρό ανοιχτότερο στο οπίσθιο μέρος. Το γενικό χρώμα των πτερύγων είναι επίσης τεφρό και μοιάζει πολύ με το φλοιό του κορμού ορισμένων δέντρων. Οι μπροστινές πτέρυγες έχουν πολλές μικρές κυματοειδείς εγκάρσιες σκοτεινές γραμμές. Οι οπίσθιες πτέρυγες έχουν το ίδιο περίπου γενικό χρώμα με τις πρόσθιες, αλλά πιο ομοιόμορφο και έχουν το βασικό τους μέρος χνουδωτό. Σε στάση ανάπαυσης το ενήλικο έχει τις πτέρυγες κλειστές και παράλληλες προς το σώμα σαν στέγη.
 |
| Kόσσος ( Cossus cossus L. ) |
Αυγό. Ελλειπτικό, 1,7 επί 1,2 mm χρώματος καστανωπό με μαύρες γραμμές και κατά μήκος αυλακώσεις.
Προνύμφη. Η προνύμφη η νεαρή είναι στα νώτα ρόδινη και στις πλευρές και στην κοιλιακή επιφάνεια κιτρινωπή. Η αναπτυγμένη προνύμφη είναι σκοτεινότερη στα νώτα συνήθως ερυθροκαστανή και στην κοιλιακή επιφάνεια υπόλευκη ή κιτρινωπή, τελικού μήκους 80 - 100 mm και μέγιστου πλάτους 15 mm. Η κεφαλή είναι μαύρη, τελικού πλάτους 7 mm. Με τις άνω και κάτω γνάθους της η προνύμφη μπορεί να προκαλέσει δάγκωμα δυνατό στον άνθρωπο όταν την πιάσει. Έχει μια έντονη χαρακτηριστική οσμή, σαν παλιού μουχλιασμένου δέρματος.
Ακολουθήστε τη fb σελίδα του Αγροτών Ανάγνωσμα ΕΔΩ
Νύμφη. Έχει χρώμα καστανό σκουριάς και 2 εγκάρσιες σειρές από αγκάθια που την διευκολύνουν να προωθηθεί στην οπή εξόδου πριν βγει το ενήλικο. Η νύμφη του θηλυκού έχει διαστάσεις 50 - 60 επί 16 mm.
 |
| Ο βιολογικός κύκλος συμπληρώνεται σε 2 ή 3 έτη στις παραμεσόγειες χώρες |
Ξενιστές
Η προνύμφη είναι ξυλοφάγος και πολυφάγος. Προσβάλλει πολλά και ποικίλα πλατύφυλλα καρποφόρα και δασικά δέντρα, κυρίως όμως δέντρα εξασθενημένα, πρόσφατα κομμένα ή και ξερά. Στην Ελλάδα προσβάλλει πολύ συχνά την ελιά, μηλιά, κερασιά, αχλαδιά, δαμασκηνιά, κυδωνιά, ροδακινιά, βερικοκιά, καστανιά, καρυδιά κ.α.
Βιολογία
Ο βιολογικός κύκλος συμπληρώνεται σε 2 ή 3 έτη στις παραμεσόγειες χώρες. Διαχειμάζει τον τελευταίο χειμώνα ως αναπτυγμένη προνύμφη και νυμφώνεται την άνοιξη, κοντά στην επιφάνεια του δέντρου, μέσα στην στοά της που την διερύνει σε νυμφικό θάλαμο. Τα ενήλικα εμφανίζονται κατά τον Μάϊο, Ιούνιο και Ιούλιο και ωοτοκούν στις ρωγμές του φλοιού των δέντρων, συνήθως σε ύψος 1,5 με 2 m. Tα αυγά είναι σε ομάδες 15 - 50. Οι νεαρές προνύμφες μπαίνουν στο φλοιό και κατά το πρώτο έτος δεν ξεπερνούν το κάμβιο.
Γίνετε μέλος της fb ομάδας του Αγροτών Ανάγνωσμα ΕΔΩ
Το χειμώνα είναι αδρανείς. Την άνοιξη δραστηροποιούνται και συνεχίζουν τη στοά τους βαθύτερα στο ξύλο. Όσες προνύμφες συμπληρώσουν την ανάπτυξη τους το φθινόπωρο θα διαχειμάσουν ως προνύμφες σε διάπαυση και θα νυμφωθούν την άνοιξη. Όσες δεν συμπλήρωσαν την ανάπτυξη τους συνεχίζουν το 3 έτος ως το φθινόπωρο. Η στοά στο δέντρο, η προνυμφική στοά είναι κατά κανόνα ανερχόμενη και ελλειπτικής διατομής και η παρουσία της προνύμφης προδίδεται από τα κοκκινωπά αποχωρήματά της που συγκεντρώνονται σαν σκόνη στη βάση του κορμού κάτω από τη στοά της.
 |
| Η στοά στο δέντρο, η προνυμφική στοά είναι κατά κανόνα ανερχόμενη και ελλειπτικής διατομής και η παρουσία της προνύμφης προδίδεται από τα κοκκινωπά αποχωρήματά της που συγκεντρώνονται σαν σκόνη στη βάση του κορμού κάτω από τη στοά της |
Ζημιές
To C. cossus είναι ένα από τα συνηθισμένα ξυλοφάγα Λεπιδόπτερα στη χώρα μας και συμβάλλει στην ακόμα μεγαλύτερη εξασθένιση ή το θάνατο ασθενικών δέντρων. Παρατηρούνται όμως αξιόλογες ζημιές και σε δέντρα μη εξασθενημένα. Αυτό συμβαίνει στις πιο θερμές περιοχές της χώρας μας. Στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και τα Δωδεκάνησα το C. cossus μαζί με το συγγενές του Zeuzera pyrina προκαλούν σοβαρές ζημιές στα ελαιόδεντρα, ενώ στην ηπειρωτική Ελλάδα κάνουν ζημιές κυρίως στα καρποφόρα Rosaceae ( μηλοειδή, πυρηνόκαρπα ).
Καταπολέμηση
Αποτελεσματικά μέτρα καταπολέμησης δεν έχουν προταθεί, εκτός από τα μηχανική και χημική θανάτωση της προνύμφης μέσα στη στοά των προνυμφών. Προληπτικό μέτρο αποτελούν οι ψεκασμοί του κορμού και των κλάδων το καλοκαίρι, ώστε να σκοτωθούν οι νεαρές προνύμφες πριν μπουν στο δέντρο. Καλά αποτελέσματα έδωσαν ορισμένα οργανοφωσφορούχα σε ψεκασμούς ανά 15 ημέρες από τις αρχές Ιουνίου ως τα μέσα Αυγούστου. Η ασβεστόχριση του κορμού και των βραχιόνων του δέντρου πιστεύεται από ορισμένους ότι περιορίζει την ωοτοκία του θηλυκού ή την είσοδο των νεαρών προνυμφών. Συνιστώνται επίσης εγχύσεις βενζίνης, πετρελαίου ή άλλου κατάλληλου εντομοκτόνου ( εγκεκριμένες δραστικές ουσίες για το συγκεκριμένο έντομο σύμφωνα με την ιστοσελίδα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ) και το φράξιμο της οπής με πηλό ή άλλο υλικό. Δυνατή είναι επίσης και η θανάτωση του με σύρμα.
Βιβλιογραφία
1) Έντομα καρποφόρων δέντρων
και αμπέλου
( Μ.Ε Τζανακάκης - Β.Ι
Κατσόγιαννος )
2 ) Σημειώσεις στο μάθημα
'' Εφαρμοσμένη Εντομολογία ''
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Καθηγητής Ι.Α Τσιτσιπής