Ceratitis capitata ( Diptera, Tephritidae )
κ.ν μύγα της Μεσογείου - Μεσογειακή μύγα των φρούτων
 |
| Ενήλικο Ceratitis capitata |
Περιγραφή
Ενήλικο
'Εχει μήκος 4 - 6 mm, πλάτος 1,2 - 2 mm και χαρακτηριστικό ωραίο χρωματισμό με μαύρες, καστανές και κίτρινες κηλίδες στο θώρακα και στις πτέρυγες. Η κεφαλή είναι κίτρινη, πιο σκοτεινή ανάμεσα στις βάσεις των κεραίων και με μαύρες τρίχες ανάμεσα στους σύνθετους οφθαλμούς. Οι κεραίες είναι καστανέρυθρες και οι σύνθετοι οφθαλμοί λαμπεροί. Ο θώρακας είναι στα νώτα μαύρος με ανοιχτόχρωμες κηλίδες και στην κοιλιακή επιφάνεια κίτρινος. Οι πτέρυγες έχουν η καθεμία μήκος 4,5 mm και είναι γενικά διαφανείς με εγκάρσιες μαύρες, καστανές και κίτρινες ζώνες και κηλίδες. Το έντομο όταν στέκεται ή βαδίζει κρατά τις πτέρυγες μισάνοιχτες. Τα πόδια του είναι κιτρινέρυθρα και οι μπροστινές κνήμες έχουν κίτρινες σκληρές τρίχες. Η κοιλιά είναι πορτοκαλοκίτρινη με δύο καστανέρυθρες εγκάρσιες ζώνες και πολλά λεπτά στίγματα. Το μήκος της κοιλιάς του θηλυκού είναι λίγο μεγαλύτερο από το πλάτος της και ο ωοθέτης που εξέχει κιτρινέρυθρος και προς την άκρη καστανός και μήκους 0,9 - 1,3 mm. Tο αρσενικό έχει στο μέτωπο δύο έμμισχα ροπαλοειδή εξαρτήματα.
Αυγό
Είναι λείο, λευκό, στενόμακρο σε σχήμα μπανάνας διαστάσεων 0,9 - 1,1 επί 0,2 mm. Εισάγεται μέσα στους ιστούς του κάθε ξενιστή.
 |
| Aυγά Ceratitis capitata σε μήλο |
Προνύμφη
Ακέφαλη, πιο στενή στο μπροστινό μέρος του σώματος και σχεδόν κυλινδρική στο οπίσθιο.Έχει χρώμα λευκοκίτρινο και τελικές διαστάσεις 7 - 9 mm επί 1,5 - 2 mm.
 |
| Προνύμφη Ceratitis capitata |
Νύμφη
Ελλειψοειδής, ανοιχτοκαστανή ως σκοτεινοκάστανη με διαστάσεις 4 - 4,5 mm επί 2 - 2,5 mm. Bρίσκεται συνήθως στο έδαφος.
 |
| Νύμφη Ceratitis capitata |
Ξενιστές
Είναι πολυφάγο έντομο με περισσότερα από 250 είδη καλλιεργούμενων φυτών - ξενιστών. Προσβάλλει ημιώριμους, σχεδόν ώριμους ή και ώριμους καρπούς πολλών δέντρων, θάμνων ή και ποωδών φυτών σε τροπικές, υποτροπικές και εύκρατες περιοχές. Στην χώρα μας απαντάται από την Κρήτη μέχρι την Βόρεια Ελλάδα.
Ακολουθήστε τη fb σελίδα του Αγροτών Ανάγνωσμα ΕΔΩ
Μεταξύ των ξενιστών είναι τα εσπεριδοειδή, ροδάκινα, βερίκοκα, δαμάσκηνα, αχλάδια, μήλα, κυδώνια, σύκα, αβοκάντο, χουρμάδες, πιπεριές. Στην χώρα μας προκαλούνται σοβαρές ζημιές σε εσπεριδοειδή, ροδάκινα και αχλάδια.
Βιολογία
Θεωρείται ότι έχει 3 - 7 γεννεές το έτος στην Ελλάδα ανάλογα με το έτος και την περιοχή. Διαχειμάζει κυρίως ως προνύμφη μέσα στους προσβεβλημένους καρπούς που παραμένουν στα δέντρα ή έχουν πέσει στο έδαφος και ίσως και ως νύμφη στο έδαφος. Τα ενήλικα εμφανίζονται την άνοιξη. Τρέφονται με υγρές ζαχαρούχες και αζωτούχες ενώσεις όπως νέκταρ, μελιτώδη απεκρίμματα κοκκοειδών και αφού τραφεί για λίγες ημέρες, ωριμάσει αναπαραγωγικά και συζευχθεί, το θηλυκό ανοίγει με τον ωοθέτη του οπή στο επικάρπιο ή βαθύτερα στο μεσοκάρπιο των καρπών - ξενιστών και τοποθετεί στο βάθος της οπής 1 - 6 συνήθως αυγά. Το θηλυκό μπορεί να γεννήσει και σε σχισμές ή τραύματα του φλοιού καρπών ή σε οπές ωοτοκίας άλλων θηλυκών του είδους του. Οι προνύμφες αναπτύσσονται ομαδικά στον σχεδόν ώριμο καρπό. Η βλάβη συνεχίζεται και μετά τη συγκομιδή. Εκτός από τη διάβρωση και νέκρωση της σάρκας των καρπών αναπτύσσονται στον προσβεβλημένο καρπό δευτερογενώς μύκητες ή άλλοι μικροοργανισμοί που συντελούν στην πιο γρήγορη σήψη του. Όταν ο καρπός αρχίζει και σαπίζει, ωοτοκούν εκεί και άλλα είδη εντόμων όπως Drosophila spp., Carpophilus spp. κ.α. των οποίων οι προνύμφες επιτείνουν την βλάβη. Οι αναπτυγμένες προνύμφες εγκαταλείπουν τον καρπό και νυμφώνονται μέσα στο έδαφος, σε σχετικά μικρό βάθος.
Στα εσπεριδοειδή η οπή ωοτοκίας ή ''νύγμα'', όπως συχνά λέγεται, είναι συνήθως ευδιάκριτη. Είναι ένα μαύρο ή σχεδόν μαύρο σκοτεινοκαστανό στίγμα, διαμέτρου 1 mm, που όταν οι καρποί είναι ακόμα πρασινωποί περιβάλλεται από μια χλωρωτική κηλίδα διαμέτρου 10 - 20 mm. H xλωρωτική αυτή κηλίδα δεν είναι ευδιάκριτη σε ώριμους καρπούς που έχουν τελικό χρώμα πορτοκαλί ή κίτρινο. Σε ώριμα πορτοκάλια η αλλαγή του χρώματος του φλοιού είναι μικρή αλλά μερικές φορές δημιουργείται ένας πρασινωπός δακτύλιος σε απόσταση λίγων χιλιοστών γύρω από το νύγμα ή ένα καστανό στίγμα όταν το νύγμα είναι παλιό. Σε ώριμα λεμόνια ή γκρέϊπ φρούτ, το σκούρο αυτό νύγμα είναι ευδιάκριτο μέσα στο κίτρινο φόντο. Περισσότερες από μια οπές ωοτοκίας σε έναν καρπό δεν είναι σπάνιες. Από τα εσπεριδοειδή, φαίνεται ότι προτιμά για ωοτοκία τα νεράτζια και στη συνέχεια τα πορτοκάλια. Τα μανταρίνια, αν και είναι επίσης ευπαθή, συχνά αποφεύγουν την προσβολή διότι είναι επιδεκτικά ωοτοκίας συνήθως στις αρχές του χειμώνα, όταν το έντομο δεν είναι πλέον δραστήριο.
 |
| Ceratitis capitata |
Ζημιές
Προσβεβλημένοι καρποί, όταν οι προνύμφες εκκολαφθούν, είναι ακατάλληλοι για την κατανάλωση, συνεπώς η ζημιά μπορεί να είναι σοβαρή αν το έντομο δεν καταπολεμηθεί εγκαίρως. Σε περιοχές όπου κατά κανόνα δεν γίνεται καταπολέμησή της, η πυκνότητα του πληθυσμού της μεσογειακής μύγας και οι ζημιές της είναι μεγαλύτερες προς το τέλος της θερμής εποχής ( Αύγουστο - Νοέμβριο ). Το έντομο ωοτοκεί σε όποια είδη καρπών βρίσκει κάθε εποχή και μπορεί να πετάξει σε αποστάσεις εκατοντάδων μέτρων για να βρει κατάλληλο καρπό για ωοτοκία. Συνεπώς, οι περιοχές όπου το σχετικό ζεστό κλίμα ευνοεί την ανάπτυξη του εντόμου και ιδιαίτερα όπου υπάρχει ποικιλία ειδών - ξενιστών, ο κίνδυνος προσβολής υπάρχει σχεδόν κάθε χρονιά.
Καταπολέμηση
Γίνεται συνήθως με χημικά μέσα. Όπως και για άλλα βλαβερά είδη της ίδιας οικογένειας που προσβάλλουν οπωρώνες, έτσι και για τη μεσογειακή μύγα γίνονται ψεκασμοί, συνήθως κάλυψης ή δολωματικοί με οργανοφωσφορούχα κυρίως εντομοκτόνα. Στους δολωματικούς ψεκασμούς που όταν γίνονται από το έδαφος καλύπτουν ένα μέρος της κόμης του κάθε δέντρου ή κάθε 2ου ή 3ου δέντρου, εκτός από το εντομοκτόνο προσθέτουμε στο ψεκαστικό υγρό και ένα ελκυστικό υγρό. Το ελκυστικό υγρό είναι υδρόλυμα πρωτεϊνών ή φυσικό ή συνθετικό προϊόν αποσύνθεσης πρωτεϊνούχων ουσιών.
Την ανάγκη και τον χρόνο των ψεκασμών προσδιορίζουμε παρακολουθώντας τις μεσογειακές μύγες που πιάνονται με μυγοπαγίδες τύπου McPhail ( δακοπαγίδες σε διάφορες παραλλαγές ) ή άλλου κατάλληλου τύπου ( Steiner, Bateman, κολλητικές τύπου Δέλτα κ.λ.π ) που κρεμάμε στον οπωρώνα λίγες εβδομάδες πριν αρχίσουν οι καρποί να γίνονται κατάλληλοι για ωοτοκία του εντόμου.
Γίνετε μέλος της fb ομάδας του Αγροτών Ανάγνωσμα ΕΔΩ
Όταν δεν χρησιμοποιούμε παγίδες για την παρακολούθηση του πληθυσμού ώστε να προσδιορίσουμε την ανάγκη και τον κατάλληλο χρόνο καταπολέμησης, πρέπει να προστατεύουμε τους καρπούς όλη την περίοδο που είναι ευπρόσβλητοι από το έντομο και αυτό πραγματοποιείται με ψεκασμούς που ο αριθμός τους εξαρτάται από την εποχή, την περιοχή και το είδος του δέντρου.
 |
| Όταν δεν χρησιμοποιούμε παγίδες για την παρακολούθηση του πληθυσμού ώστε να προσδιορίσουμε την ανάγκη και τον κατάλληλο χρόνο καταπολέμησης, πρέπει να προστατεύουμε τους καρπούς όλη την περίοδο που είναι ευπρόσβλητοι από το έντομο και αυτό πραγματοποιείται με ψεκασμούς που ο αριθμός τους εξαρτάται από την εποχή, την περιοχή και το είδος του δέντρου |
Πάντα, ανατρέχουμε στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και ενημερωνόμαστε για τις εγκεκριμένες δραστικές ουσίες για την καταπολέμηση της Ceratitis capitata ανάλογα με την καλλιέργεια, για την μετέπειτα αγορά επιλογής μας, εμπορικού ονόματος φυτοπροστατευτικού εντομοκτόνου σκευάσματος.
* Ενδέχεται ορισμένες δραστικές ουσίες να έχουν καταργηθεί για αυτό και είναι επιτακτική η ενημέρωση μας μέσω της ιστοσελίδας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για τις εγκεκριμένες δραστικές ουσίες.
Βιβλιογραφία
1) Έντομα καρποφόρων δέντρων και αμπέλου
( Μ.Ε Τζανακάκης - Β.Ι Κατσόγιαννος )
2 ) Σημειώσεις στο μάθημα '' Εφαρμοσμένη Εντομολογία ''
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Καθηγητής Ι.Α Τσιτσιπής
1) Έντομα καρποφόρων δέντρων και αμπέλου
( Μ.Ε Τζανακάκης - Β.Ι Κατσόγιαννος )
2 ) Σημειώσεις στο μάθημα '' Εφαρμοσμένη Εντομολογία ''
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Καθηγητής Ι.Α Τσιτσιπής