Το συγκεκριμένο άρθρο, έρχεται ως προέκταση του άρθρου Φυλλοδιαγνωστική και χημική ανάλυση των φυτών στο οποίο και δόθηκαν λεπτομέρειες για την διενέργεια της φυλλοδιαγνωστικής σε δενδρώδεις καλλιέργειες (φυλλοβόλα οπωροφόρα δέντρα) και για την καλλιέργεια της ελιάς.
Σε αυτό το άρθρο λοιπόν, θα μελετηθεί η μέθοδος της φυλλοδιαγνωστικής στα φυτά μεγάλης καλλιέργειας ( σιτηρά, καλαμπόκι, σόργο, βαμβάκι, ζαχαρότευτλα ).
 |
| Φυλλοδιαγνωστική σε σιτηρά, καλαμπόκι, σόργο, βαμβάκι, ζαχαρότευτλα ( φυτά μεγάλης καλλιέργειας ) |
Σιτηρά
Η δειγματοληψία στα σιτηρά για φυλλοδιαγνωστική μπορεί να γίνει σε 3 στάδια, στο αδέλφωμα, καλάμωμα και ξεστάχυασμα. Όταν γίνεται δειγματοληψία στο αδέλφωμα, τότε ως δείγμα λαμβάνεται ολόκληρο το υπέργειο τμήμα του φυτού. Το μέγεθος του δείγματος είναι 200 φύλλα ή 20 - 30 ολόκληρα φυτά.
Οι κρίσιμες συγκεντρώσεις των θρεπτικών στοιχείων (Ως κρίσιμη θρεπτική συγκέντρωση ενός στοιχείου στον ιστό καλείται η συγκέντρωση αυτού κατά την οποία επιτυγχάνεται το 90% της μέγιστης παραγωγής) για το σιτάρι, κριθάρι και βρώμη με βάση την δειγματοληψία στο ξεστάχυασμα δίνονται στον πίνακα 1.
 |
| Πίνακας 1 Κρίσιμες συγκεντρώσεις θρεπτικών στοιχείων στη βρώμη, στο σιτάρι και στο κριθάρι |
Καλαμπόκι και σόργο
Στο καλαμπόκι συλλέγεται ένα φύλλο ανά φυτό. Τα θρεπτικά στοιχεία δεν κατανέμονται ομοιόμορφα στο έλασμα του φύλλου του καλαμποκιού. Μερικά θρεπτικά στοιχεία τείνουν να συγκεντρωθούν στο περιθώριο του ελάσματος. Μια ανάλυση ενός τυπικού φύλλου καλαμποκιού δίνεται στον επόμενο πίνακα 1.1.
 |
| Πίνακας 1.1 Κατανομή των θρεπτικών στοιχείων ( % ) σε διάφορα τμήματα του ελάσματος του καλαμποκιού |
Δε συνιστάται να λαμβάνεται δείγμα φύλλου που φέρει υπολείμματα εδάφους ή σκόνη, που έχει ζημιωθεί από έντομα ή μηχανικά αίτια και έχει νεκρά τμήματα. Πλύσιμο των ιστών δεν ενδεικνύεται, εκτός αν τα φυτά φέρουν σκόνη ή υπολείμματα φυτοφαρμάκων. Αν το καλαμπόκι αρδεύεται με καταιονισμό, τότε πρέπει να πλένονται τα φύλλα. Οι περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι τι πλύσιμο είναι απαραίτητο μόνο όταν η ανάλυση αφορά στο σίδηρο (Fe). Αποφεύγεται πολλές φορές η ανάλυση ολόκληρων των φυτών, εκτός από τα πολύ νεαρά, διότι το μείγμα φύλλων, στελεχών και λοιπών τμημάτων του φυτού έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ετερογενούς μίγματος.
Στον πίνακα 1.2 παρουσιάζονται οι κρίσιμες συγκεντρώσεις των θρεπτικών στοιχείων στα φύλλα καλαμποκιού και σόργου που προέρχονται από διάφορες θέσεις του φυτού.
 |
| Πίνακας 1.2 Κρίσιμες συγκεντρώσεις θρεπτικών στοιχείων στο καλαμπόκι και σόργο |
Ζαχαρότευτλα
Τα φύλλα των ζαχαρότευτλων είναι συνήθως το πιο κατάλληλο τμήμα για δειγματοληψία. Πιο απότομη καμπύλη λαμβάνεται με φύλλα που μόλις απέκτησαν το μέγιστο μέγεθος και με ευκίνητες μορφές θρεπτικών στοιχείων. Ο μίσχος βρέθηκε ότι είναι το καταλληλότερο τμήμα για NO3-N, PO4-P, και Cl- ενώ το έλασμα για τα υπόλοιπα θεμελιώδη θρεπτικά στοιχεία.
Στον παρακάτω πίνακα 1.3 δίδονται οι κρίσιμες συγκεντρώσεις των θρεπτικών στοιχείων σε καλλιέργεια ζαχαρότευτλων.
 |
| Πίνακας 1.3 Κρίσιμες συγκεντρώσεις των θρεπτικών στοιχείων σε καλλιέργεια ζαχαρότευτλων |
Βαμβάκι
Η πρόσληψη των θρεπτικών στοιχείων από το βαμβάκι είναι ταχύτερη από την παραγωγή ξηράς ουσίας. Οι μεγαλύτερες μεταβολές στην πρόσληψη θρεπτικών στοιχείων παρουσιάζονται 60 - 120 ημέρες μετά την σπορά. Η πρόσληψη των στοιχείων Ν, P, και Κ αυξήθηκε 10 φορές κατά τη διάρκεια 60 ημερών. Προκειμένου να γίνει ανάλυση των ιστών, οι μίσχοι του 3ου - 4ου φύλλου κάτω από την κορυφή του κεντρικού άξονα, δίνουν καλή εκτίμηση του επιπέδου ΝΟ3- Ν, P, K, Ca και Mg.
Σε περιοχές με υγρό κλίμα χρησιμοποιούνται ελάσματα φύλλων, ενώ σε περιοχές με ημίξηρο κλίμα, όπου οι κλιματικές συνθήκες δύναται να προβλεφθούν, ο προσδιορισμός των μεταβατικών στοιχείων ( όπως βρίσκονται στο μίσχο ) είναι πολύ επιτυχής.
Στον παρακάτω πίνακα 1.4 παρουσιάζονται τα επίπεδα επάρκειας των θρεπτικών στοιχείων σε φύλλα βαμβακιού.
 |
| Πίνακας 1.4 Επίπεδα επάρκειας των θρεπτικών στοιχείων σε φύλλα από βαμβάκι |
Για το τέλος αυτού του άρθρου θα παραθέσω έναν συγκεντρωτικό πίνακα 1.5, με το τμήμα του φυτού που θα αποτελέσει το δείγμα καθώς και τον χρόνο δειγματοληψίας στα φυτά μεγάλης καλλιέργειας που μελετήθηκαν παραπάνω αναλυτικά αλλά και ορισμένες άλλες πρόσθετες καλλιέργειες .
 |
| Πίνακας 1.5 Τμήμα φυτού από το οποίο ελήφθη το δείγμα και χρόνος δειγματοληψίας σε φυτά μεγάλης καλλιέργειας |
Βιβλιογραφία
Γονιμότητα Εδαφών - Θρεπτικά στοιχεία φυτών ( μακροθρεπτικά - μικροθρεπτικά ) και Βαρέα Μέταλλα - Μέθοδοι και εφαρμογές
Ιωάννη Κ. Μήτσιου ( Καθηγητή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας )
Τμήμα Γεωπονίας Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος