Μετά την πρωτογενή κατεργασία, το έδαφος προετοιμάζεται για να δεχθεί το σπόρο. Η προετοιμασία αυτή αποσκοπεί στην κατάτμηση των βώλων ( ψιλοχωμάτισμα ) και την καταστροφή των ζιζανίων. Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιούμε μια σειρά μηχανημάτων, τα μηχανήματα προετοιμασίας της σποροκλίνης, ανάλογα βέβαια με τις εκάστοτε επιδιώξεις του κάθε αγρότη - παραγωγού και ανάλογα των συνθηκών του κάθε χωραφιού. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται κυρίως οι ελαφρείς καλλιεργητές, οι σβάρνες και ορισμένοι τύποι κυλίνδρων. Για τον ίδιο σκοπό χρησιμοποιούνται και μηχανήματα που παίρνουν κίνηση από τον δυναμοδότη ( p.t.o ) του γεωργικού ελκυστήρα.
Στο κάτωθι άρθρο μου, θα πραγματοποιηθεί αναφορά σε ένα από τα παραπάνω μηχανήματα προετοιμασίας της σποροκλίνης, στις σβάρνες.
 |
| Οι Σβάρνες - Μηχανήματα προετοιμασίας σποροκλίνης |
Σβάρνες
Ονομάζονται τα μηχανήματα που κάνουν ελαφρά κατεργασία του εδάφους σε βάθος μικρότερο των 10cm και το ψιλοχωματίζουν, δηλαδή μειώνουν το μέγεθος των βώλων. Η θραύση των βώλων γίνεται και με πίεση και με αναμόχλευση. Διακρίνονται σε :
- Δισκοσβάρνες
- Οδοντωτές σβάρνες
Δισκοσβάρνες
Τα εξαρτήματα που κάνουν την κατεργασία του εδάφους είναι ομάδες δίσκων που φέρονται πάνω σε άξονες με κλίση σχετικά με την κατεύθυνση κίνησης του γεωργικού ελκυστήρα.
Μέρη ημιαναρτώμενης δισκοσβάρνας
Πλαίσιο, το οποίο και φέρει τα σημεία ανάρτησης και στο πίσω μέρος τον ελαστικό τροχό που φέρει ένα μέρος βάρους της δισκοσβάρνας κατά την ανύψωση. Αυτό καθιστά δυνατή την ανάρτηση στα 3 σημεία του υδραυλικού χωρίς να υπάρχει κίνδυνος ανατροπής του γεωργικού ελκυστήρα. Πάνω στο πλαίσιο είναι προσαρμοσμένες οι δύο ομάδες των δίσκων. Κάθε ομάδα αποτελείται από ένα άξονα πάνω στον οποίο είναι περασμένοι και στερεωμένοι οι δίσκοι. Οι δίσκοι περιστρέφονται μαζί με τον άξονα. Η σύνδεση του άξονα με το πλαίσιο, γίνεται με μια πλάκα πάνω στην οποία στηρίζονται 2 βραχίονες. Οι βραχίονες συνδέονται με τον άξονα με κουζινέτα. Στην πλάκα και παράλληλα με αυτή είναι συνδεδεμένη μια δοκός, πάνω στην οποία στηρίζονται οι ξύστρες, δηλαδή εξαρτήματα που καθαρίζουν την εσωτερική πλευρά των δίσκων από λάσπες. Οι δίσκοι έχουν διάμετρο με μεγάλη ακτίνα καμπυλότητας. Διακρίνουμε 2 τύπους δίσκων. Στον μπροστινό άξονα, οι δίσκοι είναι οδοντωτοί (μαιανδρική περιφέρεια) και με μεγαλύτερη ικανότητα διείσδυσης στο έδαφος. Στον πίσω άξονα, οι δίσκοι είναι λείοι (λεία περιφέρεια) και με μεγαλύτερη ικανότητα ψιλοχωματισμού του εδάφους.
Οι δίσκοι είναι κατακόρυφοι και έχουν μια κλίση σχετικά με την κατεύθυνση κίνησης. Το κυρτό περιφερειακό μέρος πιέζει τους βώλους του εδάφους που σπάζουν. Με το κοίλο μέρος διεισδύουν μέσα στο έδαφος και το ωθούν προς τα δεξιά ή αριστερά, με αντίθετη κατεύθυνση για κάθε ομάδα δίσκων ώστε να διατηρείται η ισοπέδωση του χωραφιού. Η κίνηση αυτή των βώλων προκαλεί και τον θρυμματισμό τους.
Ρυθμίσεις δισκοσβάρνας
Η βασική ρύθμιση της δισκοσβάρνας είναι η κλίση των δίσκων σχετικά με την κατεύθυνση της κίνησης. Γωνία 0 μοιρών, μειώνει την ικανότητα διείσδυσης των δίσκων στο έδαφος ενώ αυξάνει την ικανότητα τεμαχισμού των βώλων από την πίεση του κυρτού μέρους των δίσκων. Τυχόν αύξηση της γωνίας, αυξάνει και την διεισδυτική ικανότητα των δίσκων. Η γωνία, κάθε φορά, καθορίζεται με βάση την επιδίωξή μας για εκσκαφή του χώματος ή για ψιλοχωμάτισμα.
Το βάθος διείσδυσης και η θραύση των βώλων μπορεί να αυξηθεί, σε ειδικές συνθήκες, με τοποθέτηση επιπλέον βαρών στην δισκοσβάρνα. Οι ξύστρες, θα πρέπει να ρυθμίζονται πριν από την εργασία ώστε να καθαρίζονται οι δίσκοι και ιδιαίτερα στα βαριά και υγρά εδάφη. Διαφορετικά, πραγματοποιείται συσσώρευση χώματος στους δίσκους το οποίο και αυξάνει το βάρος της δισκοσβάρνας με αρνητικές συνέπειες την μείωση της ποιότητας της δουλειάς καθώς και την αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας για την κίνησή της.
 |
Η βασική ρύθμιση της δισκοσβάρνας είναι η κλίση των δίσκων σχετικά με την κατεύθυνση της κίνησης |
Οδοντωτές σβάρνες
Με σταθερά κατακόρυφα σώματα. Είναι συρόμενες ή αναρτώμενες δια μέσου μιας αλυσίδας στο μπροστινό μέρος. Το πλαίσιο αποτελείται από 3 συγκροτήματα σωμάτων. Τα σώματα είναι κατακόρυφα με μικρό κεκαμένο τμήμα στο κατώτερο σημείο για υποβοήθηση της διείσδυσης και είναι διατεταγμένα σε 5 σειρές. Το μήκος των σωμάτων είναι 15 - 20cm. O θρυμματισμός των βώλων γίνεται με εφαρμογή δυνάμεων που είτε τους συμπιέζουν (κλίση σωμάτων προς τα πίσω), είτε τους χτυπούν (με κρούση), είτε τους ωθούν προκαλώντας κίνηση και θρυμματισμό (κάθετα σώματα ή με πολύ ελαφρά κλίση των σωμάτων προς τα εμπρός). Μικρή κλίση προς τα εμπρός, διευκολύνει και την διείσδυση στο έδαφος.
Με ελατηριωτά σώματα. Είναι συνήθως αναρτώμενη στο υδραυλικό του γεωργικού ελκυστήρα. Τα ελατηριωτά σώματα είναι διατεταγμένα σε 3 σειρές και αναρτημένα σε άξονες, κάθετα στην κατεύθυνση της κίνησης. Οι άξονες είναι αρθρωτά συνδεδεμένοι με το πλαίσιο και μπορούν να περιστρέφονται με μοχλούς. Έτσι μας δίνεται η δυνατότητα να μπορούμε να μεταβάλλουμε την γωνία κοπής του εδάφους από τα σώματα. Η ελατηριωτή κατασκευή των σωμάτων έχει ικανότητα θρυμματισμού των βώλων καθώς και μικρής εκσκαφής και καταστροφής των ζιζανίων. Δημιουργεί μια παλινδρομική κίνηση, η οποία και ευνοεί τον θρυμματισμό των βώλων από το χτύπημα. Η γωνία κοπής του εδάφους δεν θα πρέπει να είναι πολύ μεγάλη διότι τα σώματα διεισδύουν στο έδαφος και φέρνουν στην επιφάνεια βώλους από το υπέδαφος. Αυτό είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο, όταν το κάτω από την επιφάνεια στρώμα εδάφους είναι υγρό.
Βιβλιογραφία
Διδακτικές
σημειώσεις μαθήματος εξαμήνου Γεωργικής Μηχανολογίας
Πανεπιστήμιο
Θεσσαλίας
Σχολή
Γεωπονικών Επιστημών
Τμήμα
Γεωπονίας Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος
Καθηγητής
Γέμτος Θεοφάνης