Πώς γίνεται η ρύθμιση του μήκους του γραμμοχαράκτη στις σπαρτικές μηχανές ;

 Ένα από τα σημαντικότερα πρόσθετα εξαρτήματα με τα οποία εφοδιάζονται οι σπαρτικές είναι ο γραμμοχαράκτης.  

Πώς γίνεται η ρύθμιση του μήκους του γραμμοχαράκτη στις  σπαρτικές μηχανές ; 

Το πρόβλημα που δημιουργείται κατά την σπορά ( όπως και σε πολλές άλλες καλλιεργητικές εργασίες ) είναι το πώς θα βοηθηθεί ο χειριστής, ώστε να σπέρνει συνεχώς, χωρίς να μεταβάλλεται το πλάτος των σειρών ανάμεσα σε δύο διαδοχικές διαδρομές της μηχανής. Μετά την πρώτη διαδρομή της σπαρτικής μηχανής, στην επόμενη διαδρομή, θα πρέπει η μηχανή να κινηθεί έτσι, ώστε η ακραία εξωτερική γραμμή να απέχει από την προηγούμενη, σταθερή απόσταση ίση με το πλάτος των σειρών που σπέρνει η σπαρτική. Για να επιτευχθεί αυτό από τον χειριστή, θα πρέπει να υπάρχει κάποιο μέσο υποβοήθησης.

Όταν η σπαρτική μηχανή έχει μεγάλους ή μικρούς τροχούς εξωτερικά του εργαλείου διάνοιξης της αυλακιάς, το ίχνος του τροχού μπορεί να καθοδηγήσει τον χειριστή στην κίνηση στο χωράφι. Αλλά, για τις μηχανές που έχουν τροχούς εδάφους ανάμεσα στα εργαλεία διάνοιξης της αυλακιάς, τότε το ίχνος είναι αρκετά δυσκολοδιάκριτο και γι' αυτό πάντα οι σπαρτικές μηχανές εφοδιάζονται με 2 γραμμοχαράκτες σε κάθε άκρο τους.

Ο γραμμοχαράκτης αποτελείται από ένα στέλεχος μεταβλητού μήκους που αναρτάται αρθρωτά από το πλαίσιο της σπαρτικής μηχανής, συνήθως στο ύψος του ακραίου σώματος. Στο ελεύθερο άκρο του έχει ένα όργανο χάραξης του εδάφους, που είναι είτε ένας κοίλος δίσκος ή μια απλή αιχμή σε μορφή υνιού. Οι γραμμοχαράκτες μπορούν να ανυψώνονται ή να κατέρχονται είτε με σχοινιά από τον χειριστή, είτε αυτόματα. Κατά την πρώτη διαδρομή στο χωράφι και εφόσον γίνεται σε κάποιο μεσαίο σημείο του χωραφιού και όχι στην άκρη του, τότε οι γραμμοχαράκτες εργάζονται και οι δύο ταυτόχρονα. Στις επόμενες διαδρομές, μόνο ο γραμμοχαράκτης από την πλευρά της μηχανής που δεν έχει σπαρθεί χαράσσει, ενώ ο άλλος είναι ανυψωμένος. 

Το μήκος του γραμμοχαράκτη ρυθμίζεται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι εύκολο στο χειριστή να ακολουθεί τη γραμμή που χαράσσει στην επόμενη διαδρομή

Το μήκος του γραμμοχαράκτη ρυθμίζεται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι εύκολο στο χειριστή να ακολουθεί τη γραμμή που χαράσσει στην επόμενη διαδρομή. Μια τέτοια θέση είναι να πατιέται η γραμμή από τους τροχούς του γεωργικού ελκυστήρα. Φυσικά, κάθε άλλη θέση η οποία θα βοηθούσε καλύτερα το χειριστή , π.χ, η παρακολούθηση κάποιου σημαδιού στον γεωργικό ελκυστήρα όπως το καπάκι του ψυγείου ή η εξάτμιση, μπορεί να χρησιμοποιηθεί. 

Η ρύθμιση του μήκους του γραμμοχαράκτη γίνεται είτε με υπολογισμό, είτε με πρακτικό τρόπο στο χωράφι.

Ο υπολογισμός του μήκους του γραμμοχαράκτη γίνεται ως ακολούθως :

Υποθέτουμε ότι το σημείο ανάρτησης του γραμμοχαράκτη της σπαρτικής μηχανής είναι το σημείο του ακραίου σώματός της και ότι η επιθυμητή θέση της γραμμής είναι να πατά ο τροχός του γεωργικού ελκυστήρα πάνω της. 

Συμβολίζουμε ως Ε : πλάτος μεταξύ των γραμμών και Τ  : μήκος του γραμμοχαράκτη. 

Ο μαθηματικός τύπος με τον οποίο υπολογίζουμε το μήκος του γραμμοχαράκτη είναι:  

Τ = Ε + πλάτος σπαρτικής μηχανής - πλάτος τροχών γεωργικού ελκυστήρα / 2

Από τον παραπάνω τύπο διακρίνουμε ότι το μήκος Τ του γραμμοχαράκτη είναι ίσο με το πλάτος μιας γραμμής σποράς συν το κομμάτι της σπαρτικής που εξέχει από τη μια πλευρά του γεωργικού ελκυστήρα, δηλαδή το μισό (1/2) της διαφοράς του πλάτους της σπαρτικής μείον το πλάτος των τροχών του γεωργικού ελκυστήρα. Σαν πλάτος σπαρτικής ορίζεται η απόσταση των δύο ακραίων σωμάτων.

υπολογισμός του μήκους του γραμμοχαράκτη

Πρακτικά, στο χωράφι μπορούμε να κινήσουμε δοκιμαστικά τη σπαρτική μηχανή χαράσσοντας την ακραία σειρά που σπέρνουμε. Στην συνέχεια, γυρίζουμε τον γεωργικό ελκυστήρα και φέρουμε τη μηχανή σε τέτοια θέση ώστε η ακραία σειρά που σπέρνει να απέχει από την ακραία της προηγούμενης διαδρομής, απόσταση ίση με το πλάτος της σειράς. Τότε μπορούμε να μετρήσουμε το μήκος, εφόσον οι συνθήκες της προηγούμενης υπόθεσης διατηρούνται.  

Η ανύψωση και η κάθοδος των γραμμοχαρακτών μπορεί να γίνεται, όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, από τον χειριστή. Ορισμένες μηχανές διαθέτουν σύστημα που κάνει την δουλειά αυτή αυτόματα. Σε άλλες μηχανές, είναι το συρματόσκοινο που κινεί τον γραμμοχαράκτη και συνδέεται με  έλασμα το οποίο και είναι αρθρωτά συνδεδεμένο με πλαίσιο και κινείται είτε  δεξιά, είτε  αριστερά από έναν άξονα ο οποίος και κινείται με την σειρά του από το σύστημα ανάρτησης των τριών σημείων. Δηλαδή σε κάθε ανύψωση, το έλασμα κινείται προς τα δεξιά προκαλώντας ανύψωση του γραμμοχαράκτη. Πάνω στο έλασμα, υπάρχει ένα αγκιστροειδές εξάρτημα το οποίο κατά την κίνηση προς τα δεξιά αγκιστρώνεται στον πείρο, όπου και συγκρατείται με τη βοήθεια ενός ελατηρίου.

Κατά την κίνηση αυτή, το άγκιστρο χτυπά το άγκιστρο του ίδιου του συστήματος και κινεί τον άλλον γραμμοχαράκτη, που τον αναγκάζει να απαγκιστρωθεί από τον πείρο και να προκαλέσει την πτώση του γραμμοχαράκτη όταν κατέλθει η μηχανή. 

Με την κατασκευή αυτή, σε κάθε ανύψωση και κάθοδο της μηχανής, έχουμε ανύψωση του ενός γραμμοχαράκτη και πτώση του άλλου, ώστε να χαράσσει γραμμή σε κάθε διαφορετική πλευρά της μηχανής.

Βιβλιογραφία

Διδακτικές σημειώσεις μαθήματος εξαμήνου Γεωργικής Μηχανολογίας

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Σχολή Γεωπονικών Επιστημών

Τμήμα Γεωπονίας Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος

Καθηγητής Γέμτος Θεοφάνης