Μιλώντας γενικά για την καλλιέργεια της ελαιοκράμβης, θα αναφερθεί, ότι η καταγωγή της προέρχεται από την Νοτιοανατολική Ευρώπη και ήταν γνωστή στους αρχαίους Μεσογειακούς λαούς. Είναι διαδεδομένη στη Βορειοδυτική και Κεντρική Ευρώπη καθώς και στον Καναδά, Ιαπωνία, Η.Π.Α κ.α. Στην χώρα μας, καλλιεργούνταν και καλλιεργούνται λαχανοκομικές ποικιλίες κράμβης και πολλά είδη της παρουσίαζαν και παρουσιάζουν αυτοφυή βλάστηση. Από την ένταξη της Ελλάδος στην Ε.Ε, η ελαιοκράμβη άρχισε να αποκτά κάποιο ενδιαφέρον και διερευνήθηκε έτσι, η καλλιέργεια της, με χειμερινή σπορά, ποικιλιών τύπου 00 χωρίς ερουκικό οξύ. Τα τελευταία χρόνια φυσικά, η ελαιοκράμβη, παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον για την παραγωγή βιοενέργειας.
Βοτανικά γνωρίσματα
Η κράμβη ( αγγλικά rape, γαλλικά colza ) έχει τύπους λαχανοκομικούς, κτηνοτροφικούς και ελαιοδοτικούς. Το γένος Brassica ( Oικ. Cruciferae, Σταυρανθή ) όπου υπάγεται η ελαιοκράμβη ( Brassica napus L. var. oleifera ), έχει μεγάλο πολυμορφισμό και παραλλακτικότητα ( ενδοειδική ) καθώς και ποικίλη χρησιμότητα.
Στο γένος Brassica υπάγονται πολλά είδη και υποείδη με γεωργική σημασία, όπως το λάχανο ( Br. oleracea var. capitata ), το κουνουπίδι ( Br. oleracea var. botrytis ), λαχανάκια βρυξελλών ( Br. oleracea var. gemnifera ), τα μπρόκολα ( Br. oleracea var. italica ), η μουστάρδα ( Br. juncea var. spicea ) κ.α.
Η ελαιοκράμβη έχει ποικιλίες χειμερινές ( συνήθως διετείς ) και εαρινές.
Ρίζα. Διαθέτει ισχυρή πασσαλώδη ρίζα.
Βλαστός. Οι βλαστοί είναι ευθυτενείς και μπορεί να φτάσουν τα 2 m ύψος, αλλά οι σύγχρονες ποικιλίες είναι κατά κανόνα βραχύτερες. Ο κύριος βλαστός διακλαδίζεται σε δευτερεύοντες.
Φύλλα. Τα φύλλα εκφύονται κατ ' εναλλαγή και φέρουν εγκοπές. Στα πρώτα στάδια ανάπτυξης του φυτού σχηματίζουν ροζέτα, ιδιαίτερα κατά την φθινοπωρινή σπορά.
Άνθη. Τα άνθη έχουν έντονο κίτρινο χρώμα και φέρονται σε ταξιανθίες βότρεις που βρίσκονται στην άκρη του κυρίου στελέχους και των δευτερευόντων κλάδων. Η ανθοφορία αρχίζει από την βάση της ταξιανθίας.
Σπόρος. Οι σπόροι σχηματίζονται σε λεπτούς λοβούς και όταν ωριμάσουν γίνονται από πράσινοι, λαμπεροί μαύροι. Η ωρίμανση είναι διαδοχική γι' αυτό και οι κατώτεροι λοβοί μπορεί να διαρραγούν πριν ωριμάσουν οι ανώτεροι.
Οικολογικές απαιτήσεις
Κλίμα. Η ελαιοκράμβη ευδοκιμεί σε περιοχές με ήπιο χειμώνα και καλοκαίρι δροσερό και υγρό. Έχει όμως ευρεία προσαρμοστικότητα που καλύπτει όλη σχεδόν τη ζώνη του σίτου, γιατί αντέχει έως - 18 βαθμούς Κελσίου.
Έδαφος. Ως προς το έδαφος δεν αποτελεί απαιτητική καλλιέργεια. Προτιμά γόνιμα εδάφη με ικανοποιητική αλλά όχι υπερβολική υγρασία, με μέτρια περιεκτικότητα σε ασβέστιο ( Ca ) και με ph 6 - 7,5. Αντέχει και σε μέτρια αλκαλικότητα.
Καλλιεργητικές φροντίδες
Αμειψισπορά. Η ελαιοκράμβη αντικαθιστά την καλλιέργεια των σιτηρών και ψυχανθών. Επωφελείται από την προηγούμενη καλλιέργεια ψυχανθών και χορτοδοτικών γιατί ευνοείται από την οργανική ουσία.
Κατεργασία εδάφους. Χρειάζεται προσεκτική προετοιμασία της σποροκλίνης γιατί ο σπόρος της είναι πολύ μικρός και γιατί δεν ανταγωνίζεται τα ζιζάνια.
Λίπανση. Απαιτεί αζωτούχο ( N ) λίπανση ( κατά κανόνα την άνοιξη ) και επωφελείται από φωσφορική ( P ) και καλιούχο ( K ). Μερικές φορές ευνοείται και από θειούχο ( S ) λίπανση.
Σπορά. Η φθινοπωρινή σπορά πρέπει να γίνεται έγκαιρα, ώστε τα φυτά να σχηματίσουν την ροζέτα πριν τους παγετούς. Η εαρινή σπορά πρέπει να γίνεται κατά το δυνατόν νωρίτερα. Για την Ελλάδα, επιβάλλεται χειμερινή καλλιέργεια, ώστε να μην χρειάζεται άρδευση. Ποσότητα σπόρου 600 - 800g / στρέμμα, είναι συνήθως επαρκής για να προκύψει πληθυσμός φυτών περίπου 100 /m2. Πυκνότερος πληθυσμός απαιτείται κατά κανόνα στους ανοιξιάτικους τύπους γιατί διακλαδίζονται λιγότερο από τους χειμερινούς. Η σπορά γίνεται σε γραμμές που απέχουν 30 - 45cm και το βάθος σποράς κυμαίνεται από 1 - 3 cm.
Συγκομιδή. Η ωρίμανση συντελείται σταδιακώς και η συγκομιδή γίνεται με μηχανές όταν ωριμάσουν οι περισσότερες καρποταξίες. Με φθινοπωρινή σπορά, η συγκομιδή γίνεται από τα τέλη Ιουλίου και με εαρινή κατά τη διάρκεια του Σεπτεμβρίου.
Εχθροί και ασθένειες
Η ελαιοκράμβη προσβάλλεται από διάφορες μυκητολογικές ασθένειες, όπως αδρομυκώσεις ( βερτισιλλίωση ), αλτερνάρια, ανθράκωση, κερκόσπορα, σήψη λαιμού, ωίδιο, από νηματώδεις καθώς επίσης και από διάφορα έντομα όπως, αφίδες, πιερίδα των λαχάνων κ.α.
Ζημιές επίσης προκαλούνται και από πτηνά.
Προϊόντα
Ελαιούχοι σπόροι. Η ελαιοκράμβη καλλιεργείται κυρίως για τον ελαιούχο σπόρο της. Οι εαρινές ποικιλίες έχουν συνήθως περισσότερο λάδι ( 38 - 44% ) από τις χειμερινές ( 37 - 40% ) αλλά υπολείπονται σε στρεμματική απόδοση. Η απόδοση σπόρου με χειμερινή σπορά ανέρχεται περίπου σε 300kg /στρ και με εαρινή περίπου σε 200 kg /στρ. Εκτός πό την περιεκτικότητα σε λάδι, ενδιαφέρει και η ποιότητα ελαίου και κυρίως η απουσία επιβλαβών οξέων όπως το ερουκικό οξύ.
Βιοενέργεια. Οι σπόροι της ελαιοκράμβης μπορεί να χρησιμοποιηθούν για να παραχθούν βιοκαύσιμα. Η ευρεία χρησιμοποίηση βιοκαυσίμων από διάφορα ελαιοδοτικά φυτά πρέπει να ενισχυθεί και με μείωση της φορολογίας αυτών των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Υπάρχουν βελτιωτικά προγράμματα για να τροποποιηθεί η σύνθεση του ελαίου της ελαιοκράμβης για να υπάρξει αύξηση στην παραγωγή βιοκαυσίμου. ( από ένα τόνο σπόρου ελαιοκράμβης με περιεκτικότητα σε λάδι 35 - 40% μπορούν να παραχθούν 0,35 - 0,4 τόνοι biodiesel ). Τα υπολείμματα της μεταποίησης μπορεί να χρησιμοποιηθούν στην παραγωγή οργανικών λιπασμάτων. Έχουν επίσης δημιουργηθεί και γενετικώς τροποποιημένες ποικιλίες ελαιοκράμβης.
Βιβλιογραφία.
'' ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΦΥΤΑ - Βαμβάκι και υπόλοιπα κλωστικά - Ελαιοδοτικά - Ζαχαρότευτλα - Καπνός ''
( Στέλλα Γαλανοπούλου - Σενδούκα )
Για ανάγνωση
αρθρογραφίας του Αγροτών Ανάγνωσμα blog