Γενικά
Είναι
από τα αρχαιότερα καλλιεργούμενα φυτά, γνωστή και ευρέως διαδεδομένη από το
2000 π.Χ. Η μεγαλόσπερμη φαίνεται ότι κατάγεται από τη Μεσόγειο, ενώ η
μικρόσπερμη από τη ΝΔ. Ασία. Καλλιεργείται στις
παραμεσόγειες περιοχές, την Ευρώπη, τη Δ. Ασία, τη Χιλή κ.α.
Καλλιεργείται κυρίως για ανθρώπινη κατανάλωση. Στον Ελλαδικό χώρο καλλιεργείται
σε πολλές περιοχές αλλά σε περιορισμένη έκταση.
Βοτανικά γνωρίσματα - Ποικιλίες
Καλλιεργούνται
δύο ( 2 ) είδη φακής : α) Lens esculentus ως
όσπριο και β) Vicia ervilia ως
κτηνοτροφική, τόσο σανοδοτική όσο και καρποδοτική. Διακρίνεται επίσης σε
μεγαλόσπερμη και μικρόσπερμη. Είναι φυτό με μικρή ανάπτυξη και βραχεία
αρχική αύξηση. Το ύψος κυμαίνεται από 30 - 60 cm. Δεν ανταγωνίζεται τα ζιζάνια.
Έχει πολυσύνθετα φύλλα με πολύ μικρά φυλλάρια.
Από
τις ελληνικές ποικιλίες, λεπτόσπερμες αποτελούν οι Δήμητρα, Σάμος και Αρκαδία και
πλατύσπερμες, οι Θεσσαλία, Ικαρία, Πανδώρα και Λήμνος.
Είναι
πιο απαιτητική σε θερμοκρασία και πιο ανθεκτική στην ξηρασία και στις υψηλές
θερμοκρασίες από τα περισσότερα ψυχανθή. Φυτρώνει σε 4 - 5 βαθμούς Κελσίου και
τα φυτά της αντέχουν έως - 10 βαθμούς Κελσίου. Στις πολύ ψυχρές περιοχές
συνιστάται εαρινή σπορά ( Φεβρουάριο ). Η φθινοπωρινή σπορά είναι πιο
αποδοτική και χρειάζεται 130 - 150 ημέρες μέχρι την ωρίμανση, ενώ η
ανοιξιάτικη καλλιέργεια και οι πρώιμες ποικιλίες χρειάζονται περίπου 90 ημέρες.
Δεν είναι απαιτητική σε υγρασία κυρίως οι μικρόσπερμες ποικιλίες.
Ως
προς το έδαφος, έχει ευρεία προσαρμοστικότητα, προτιμάει όμως τα ελαφρά, τα
πλούσια σε ασβέστιο ( Ca ) ( όχι όμως με υπερβολική ποσότητα Ca γιατί
μειώνεται η βλαστικότητα ) και με καλή στράγγιση. Όταν ευνοείται η
υπέρμετρη βλαστική ανάπτυξη δίνει λιγότερους λοβούς, δεν ωριμάζει ταυτόχρονα
και πλαγιάζει.
Σπορά -
Λίπανση
Καλλιεργείται
όπως ο βίκος. Σπέρνεται τον Νοέμβριο σε αποστάσεις 18 cm μεταξύ
των γραμμών και με ποσότητα σπόρου 8 - 10 kg/στρ.
Η
εφαρμοζόμενη λίπανση είναι μόνο η φωσφορική ( P ). Συνιστώνται
6 μονάδες φωσφόρου ( P2O5 ) στο στρέμμα ( 30 κιλά από 0 - 20 -
0 ). Πολλοί παραγωγοί χρησιμοποιούν στη φακή τα λιπάσματα 16 - 20 - 0 ή 20 - 10
- 0 που χρησιμοποιούν και στα σιτάρια. Λανθασμένη τακτική γιατί
αφενός, τα λιπάσματα αυτά είναι πιο ακριβά από τα 0 - 20 - 0 και αφετέρου, με
το άζωτο που προστίθεται εμποδίζεται ο σχηματισμός φυματίων στις ρίζες της
φακής από τα αζωτοβακτήρια. Όσα περισσότερα νιτρικά έχει το έδαφος, τόσα
λιγότερα φυμάτια σχηματίζονται στις ρίζες.
Γενικά
στα ψυχανθή, δεν εφαρμόζεται συνήθως αζωτούχο λίπανση ή δίνεται μια μικρή δόση
με τη σπορά που θα χρειαστεί το φυτό μέχρι να ενεργοποιηθεί η δράση των
αζωτοβακτηρίων, το λεγόμενο βρεφικό άζωτο.
Καλιούχος λίπανση η φακή δεν χρειάζεται, επειδή κατά κανόνα τα ελληνικά εδάφη είναι εφοδιασμένα με κάλιο.
Εχθροί -
Ασθένειες
Είναι
γενικώς, οι περισσότεροι/ες, κοινοί/ες με τα υπόλοιπα ψυχανθή ( Fusarium, Rhizoctonia, Περονόσπορος, Ασκοχύτωση, Σκληρωτινίαση,
Σκωρίαση, Αλτερνάρια, Ωίδιο, Βακτηρίωση της φακής ). Κυριότερος εχθρός είναι ο βρούχος που ευνοείται από τις
ψηλές θερμοκρασίες γι' αυτό και δεν καλλιεργείται στις πολύ θερμές
περιοχές.
Προϊόντα
Καλλιεργείται
κυρίως ως όσπριο. Οι κατώτερες μόνο ποιότητες δίνονται στα ζώα. Καλλιεργείται
και ως σανοδοτική. Αποδίδει περίπου 100 kg καρπού και 200 kg άχυρο το στρέμμα.
Η απόδοση σε ξηρό σανό είναι περίπου 300 kg/στρ. Μεγάλη σημασία όπως και για όλα τα όσπρια, έχει η βραστικότητα του
προϊόντος που επηρεάζεται εκτός από την ποικιλία και από τις εδαφοκλιματικές
συνθήκες.
Βιβλιογραφία
Καθηγήτρια ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ - ΣΕΝΔΟΥΚΑ ΣΤΕΛΛΑ
Πανεπιστημιακές
παραδόσεις μαθήματος ΕΙΔΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ Ι
Σχολή
Γεωπονικών Επιστημών,
Τμήμα Γεωπονίας Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού
Περιβάλλοντος
Για ανάγνωση αρθρογραφίας του Αγροτών Ανάγνωσμα blog