Λίπανση
Η βασική λίπανση του αζώτου (Ν) πραγματοποιείται με διασπορά και ενσωμάτωση στο έδαφος στα μέσα Φεβρουαρίου. Μπορεί επιπλέον σε κάποιες περιοχές της χώρας να ξεκινήσει από τα τέλη Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου. Όσον αφορά την επιφανειακή λίπανση του αζώτου, εφαρμόζεται επιφανειακή δόση του λιπάσματος σε δύο ισόποσες δόσεις. Η 1η δόση, ένα μήνα πριν την πλήρη άνθιση και η 2η μετά την καρπόδεση.
Ο φώσφορος (P) προστίθεται ολόκληρος κατά την βασική λίπανση, κατά προτίμηση τέλος Φθινοπώρου (ή εν ανάγκη και τέλος χειμώνα) σε ανάμειξή του με κοπριά και ενσωμάτωση στο έδαφος σε βάθος τουλάχιστον 20 cm. Η εφαρμογή γίνεται κατά μήκος της γραμμής φύτευσης και σε απόσταση περίπου 50 cm από τον κορμό. Η προτεινόμενη δόση ισχύει μετά από την ασβέστωση, που να έχει προηγηθεί τουλάχιστον κατά 6 μήνες.
Το κάλιο (Κ) προστίθεται κατά την βασική λίπανση, κατά προτίμηση τέλος Φθινοπώρου (ή εν ανάγκη και τέλος χειμώνα) με καλή ενσωμάτωση στο έδαφος σε βάθος τουλάχιστον 20cm. Η εφαρμογή γίνεται κατά μήκος της γραμμής φύτευσης και σε απόσταση περίπου 50cm από τον κορμό. Η κρυσταλλική μορφή μπορεί να δοθεί και με το σύστημα της στάγδην άρδευσης.
Το ασβέστιο (Ca) χορηγείται μέσα φθινοπώρου, τουλάχιστον 6 μήνες πριν την εγκατάσταση της καλλιέργειας και πριν από οποιαδήποτε λίπανση, με ομοιόμορφη διασπορά και καλή ενσωμάτωση στο έδαφος, σε βάθος 20 cm. Σε περίπτωση που στο έδαφος εμφανίζονται υψηλές τιμές pH ή και ανθρακικού ασβεστίου (CaCO3) μπορεί να προκληθούν τροφοπενίες στα δέντρα. Σε αυτή την περίπτωση συνιστάται έλεγχος με φυλλοδιαγνωστική ανάλυση, στο μέσο της βλαστικής περιόδου ( Αύγουστος - Σεπτέμβριος ) για αντιμετώπιση τυχόν ελλείψεων με ψεκασμούς, αλλά επιβάλλεται και η επιλογή κατάλληλων ποικιλιών/υποκειμένων.
 |
| Η καλλιέργεια της ακτινιδιάς ( ΜΕΡΟΣ Β' ) |
Η χορήγηση σιδήρου (Fe) εφαρμόζεται τέλος χειμώνα (β΄ 15νθήμερο Φεβρουαρίου), με ελαφρά ενσωμάτωση στο έδαφος ή μέσω του συστήματος στάγδην άρδευσης, πριν την έναρξη της βλάστησης, σύμφωνα με τις οδηγίες του παρασκευαστή. Σε περίπτωση διαγνωσμένης έλλειψης, πραγματοποιείται διαφυλλική λίπανση με χηλικό σίδηρο, την άνοιξη την περίοδο της έντονης βλάστησης, σύμφωνα με τις οδηγίες του παρασκευαστή.
Ο ψευδάργυρος (Zn) χορηγείται τέλος χειμώνα (β΄ 15νθήμερο Φεβρουαρίου) με ελαφρά ενσωμάτωση στο έδαφος ή μέσω του συστήματος στάγδην άρδευσης λίγο πριν ή με την εγκατάσταση της καλλιέργειας. Αν τα αποτελέσματα της εδαφολογικής ανάλυσης δείξουν ανεπάρκεια στο στοιχείο αυτό, συνιστάται η προσθήκη κοπριάς ανά 2 - 3 έτη. Σε περίπτωση διαγνωσμένης έλλειψης ψευδαργύρου όταν έχουμε ικανοποιητική ανάπτυξη του φυλλώματος, να γίνει διαφυλλική λίπανση με χηλικό ψευδάργυρο την άνοιξη, σύμφωνα με τις οδηγίες του παρασκευαστή.
Η χορήγηση μαγγανίου (Μn) εφαρμόζεται τέλος χειμώνα, με ενσωμάτωση στο έδαφος σε λωρίδες κατά μήκος και πλησίον της γραμμής των δένδρων ή μέσω του συστήματος στάγδην άρδευσης. Σε περίπτωση πιθανής μεγάλης έλλειψης του στοιχείου όταν το δέντρο είναι στο στάδιο ικανοποιητικής ανάπτυξης του φυλλώματος, μπορεί να χρειαστούν και διαφυλλικοί ψεκασμοί με χηλικό μαγγάνιο (Μn-EDTA 15%), σύμφωνα με τις οδηγίες του παρασκευαστή.
Η χορήγηση χαλκού (Cu) εφαρμόζεται τέλος χειμώνα, με ελαφρά ενσωμάτωση στο έδαφος ή μέσω του συστήματος στάγδην άρδευσης πριν την έναρξη της βλάστησης. Σε περίπτωση χαμηλής επάρκειας χαλκού κατά την πρώτη βλαστική περίοδο, συνιστάται φυλλοδιαγνωστική για να αντιμετωπιστούν προβλήματα τροφοπενίας και ο παραγωγός θα πρέπει να προβεί στη λύση της διαφυλλικής λίπανσης με χηλικό χαλκό την άνοιξη, σύμφωνα με τις οδηγίες του παρασκευαστή.
Το βόριο (Β) είναι και αυτό ένα σημαντικό στοιχείο απαραίτητο στην ακτινιδιά. Εφαρμόζεται στο έδαφος νωρίς την άνοιξη, το αργότερο μία εβδομάδα πριν την άνθηση. Θα πρέπει βεβαίως να αποφεύγεται η πολύ πρώιμη εφαρμογή γιατί οδηγεί σε απώλειες λόγω της έκπλυσης. Σε περίπτωση που διαγνωσθεί τροφοπενία στο στοιχείο αυτό, συνιστάται φυλλοδιαγνωστική και εφαρμογή 1 - 3 ψεκασμών πριν ή μετά την άνθηση, σύμφωνα με τις οδηγίες του παρασκευαστή (συνήθης συγκέντρωση 0,5% βορικό κάλιο). Εάν χρειαστεί, επαναλαμβάνεται ο ψεκασμός το φθινόπωρο, 1 μήνα πριν την έναρξη πτώσης των φύλλων (αρχές Οκτωβρίου) με ισχυρή συγκέντρωση βορικού καλίου ή βόρακα 0,3%. Στη περίπτωση που η ποσότητα βορίου στο έδαφος είναι υψηλή, θα πρέπει να αποφεύγονται τα βοριούχα λιπάσματα ή ζιζανιοκτόνα και να ελεγχθεί η συγκέντρωση βορίου στο αρδευτικό νερό. Συνιστάται έκπλυση με νερό άρδευσης καλής ποιότητας (Β<0,5mg/L).
Κλάδεμα
Τα πιο δημοφιλή σχήματα μόρφωσης του ακτινιδίου είναι το γραμμοειδές (κορδόνι), η ημικρεββατίνα και η κρεββατίνα ή πέργολα. Τα σχήματα αυτά χρειάζονται ειδική υποστήριξη με μόνιμους πασσάλους και χονδρά σύρματα. Επί πλέον, κάθε φυτό πρέπει να φυτευτεί μεταξύ δύο πασσάλων για καλύτερο καταμερισμό του φορτίου, όταν φορτωθούν με καρπούς. Τα συστήματα μόρφωσης καθώς και το κλάδεμα καρποφορίας της ακτινιδιάς αναλύονται εκτενώς παρακάτω :
Γραμμοειδές : Το σχήμα αυτό μπορεί να φέρει 2 ή 3 παραγωγικές μονάδες βλάστησης, με τους κύριους κλάδους (τύπου βραχίονα) σε οριζόντια κατεύθυνση κατά μήκος των συρμάτων του συστήματος υποστήριξης και σε αρκετή απόσταση μεταξύ των καθ' ύψος, μέχρι ύψους 2 - 2,5m από το έδαφος. Τα φυτά διαμορφώνονται με ένα μόνο κορμό ή με 2 - 3 κορμούς από τους οποίους ο πιο ισχυρός κατευθύνεται μέχρι το υψηλότερο σύρμα και στη συνέχεια κάμπτεται προς τη μία πλευρά για να σχηματίσει τον πρώτο οριζόντιο κλάδο (κορδόνι) δια της επιμηκύνσεώς του. Από τον κλάδο αυτό θα σχηματιστεί και ο δεύτερος οριζόντιος κλάδος (κορδόνι) προς την αντίθετη ακριβώς πλευρά. Έτσι συμπληρώνεται η βασική διαμόρφωση της τρίτης παραγωγικής μονάδας βλάστησης. Η πρώτη και η δεύτερη παραγωγική μονάδα βλάστησης, διαμορφώνονται στο πρώτο και δεύτερο σύρμα του συστήματος υποστήριξης, αντίστοιχα, από κλάδους (κορδόνια) με κάθετη κατεύθυνση, που θα προέλθουν από την ανάπτυξη των άλλων κορμών (κατά τον ίδιο τρόπο, όπως στη διαμόρφωση της τρίτης καθ' ύψος παραγωγικής μονάδας βλάστησης) και θα φέρουν την καρποφόρα βλάστηση.
Ημικρεββατίνα : Το σχήμα αυτό μπορεί να σχηματιστεί από μια μόνο παραγωγική μονάδα βλάστησης, που να είναι στηριγμένη σε σύρμα και σε ύψος 1,80 - 2m από το έδαφος. Στο ύψος αυτό και σε απόσταση 80 - 100cm από το κεντρικό σύρμα, και προς τις δύο πλευρές του, τοποθετούμε 2 - 4 σύρματα, που προσδένονται σε ισχυρά οριζόντια δοκάρια. Η παραγωγική μονάδα βλάστησης θα σχηματιστεί από τον αυξανόμενο καρπό, που στο ύψος των συρμάτων κάμπτεται προς τη μία πλευρά, για να σχηματιστεί ο οριζόντιος κεντρικός κλάδος (κορδόνι) προς την αντίθετη ακριβώς πλευρά, σε περίπτωση μονόκορμου φυτού. Στη συνέχεια σχηματίζονται οι καρποφόροι κλάδοι, που υποβαστάζονται από τα σύρματα. Στην ημικρεββατίνα, επίσης, τα φυτά μπορεί να διαμορφωθούν με 1 - 2 κορμούς. Στην περίπτωση του φυτού με διπλό κορμό, δίνεται σε αυτούς κάθετη κατεύθυνση και, όταν φθάσουν στο ύψος του σύρματος, διαμορφώνονται σε κεντρικούς οριζόντιους κλάδους (κορδόνια) προς τη μία πλευρά ο ένας και προς την αντίθετη ο άλλος. Στη συνέχεια σχηματίζονται οι καρποφόροι κλάδοι, που υποβαστάζονται από τα σύρματα. Τα πλευρικά σύρματα χρησιμοποιούνται απλώς για την υποστήριξη των καρποφόρων κλάδων. Παράλληλα, επίσης, με τη διαμόρφωση της ημικρεββατίνας μπορεί να σχηματιστεί κάτω από την ημικρεββατίνα, σε κατάλληλη απόσταση, μια παραγωγική μονάδα βλάστησης, με οριζόντιους κλάδους (κορδόνια) και προς τις δύο πλευρές, όπως στην περίπτωση διαμόρφωσης του γραμμοειδούς σχήματος.
Κρεββατίνα : Στη διαμόρφωση του σχήματος αυτού, το φυτό πρέπει να έχει δύο κορμούς και πολλούς οριζόντιους κλάδους (κορδόνια) από τους οποίους θα αναπτυχθούν βλαστοί, που θα σχηματίσουν τους καρποφόρους κλάδους. Οι καρποφόροι αυτοί βλαστοί απλώνονται πάνω από τα σύρματα και υποβαστάζονται από αυτά.
Κατά τη διάρκεια μόρφωσης των σχημάτων είναι αναγκαίο να λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα για τους κύριους βλαστούς που θα αποτελέσουν τους κορμούς, καταβάλλοντας προσπάθεια να τους προστατεύσουμε από τους ισχυρούς ανέμους, όταν αναπτύσσονται, και να περιορίσουμε τον αριθμό των άλλων βλαστών, που εκπτύσσονται από τη βάση του φυτού, για να αποφευχθεί ενδεχόμενος ανταγωνισμός. Οι βλαστοί των κύριων κλάδων (κορδονιών) συντέμνονται κατά την περίοδο του καλοκαιριού σε 8 - 10 οφθαλμούς, για το γραμμοειδές σχήμα, και σε μήκος 80-100cm για την ημικρεββατίνα, δένοντάς τους στα πλευρικά σύρματα. Στην κρεββατίνα οι βλαστοί αυτοί μπορεί να είναι μακρύτεροι ή κοντότεροι, ανάλογα με τη ζωηρότητά τους και το χώρο που έχουν καταλάβει.
Οι βλαστοί πρέπει να αραιώνονται σε απόσταση μεταξύ τους 20 - 30cm και να αφαιρούνται όλοι οι υπόλοιπου βλαστοί που τους ανταγωνίζονται. Κατά το χειμερινό κλάδεμα, οι κλάδοι στο γραμμοειδές σχήμα συντέμνονται σε 3 - 4 οφθαλμούς, από τους οποίους θα εκπτυχθούν οι καρποφόροι βλαστοί. Στην ημικρεββατίνα και την κρεββατίνα η βλάστηση, που προήλθε από συντμημένους ήδη κλάδους, πρέπει να αφαιρείται. Κατά την παραγωγική φάση των φυτών, περίπου κατά τον 3ο χρόνο, πρέπει να γίνει ένα κλάδεμα κατά την περίοδο του καλοκαιριού, που θα συνίσταται σε σύντμηση των καρποφόρων βλαστών σε 7-8 οφθαλμούς, μετά τον τελευταίο καρποφόρο κόμβο, καθώς και των βλαστών, που εκπτύσσονται από τους κύριους οριζόντιους κλάδους (κορδόνια) που θα αντικαταστήσουν τους καρποφόρους κλάδους κατά το επόμενο χειμερινό κλάδεμα.
Όταν δε σημειώνεται έκπτυξη νέων βλαστών, οι κλάδοι αυτοί συντέμνονται, αφήνοντας τους δύο κλάδους της βάσης, που ήδη έχουν καρποφορήσει, συντέμνοντάς τους όμως σε 2 - 3 οφθαλμούς μετά τον τελευταίο καρπό στο γραμμοειδές σχήμα ή σε ένα επαρκές μήκος στα άλλα δύο σχήματα μόρφωσης. Σε περίπτωση που ένας ένας ή περισσότεροι κύριοι οριζόντιοι κλάδοι φθαρούν μετά από μερικά χρόνια, είναι αναγκαίο να τους αντικαταστήσουμε με νέους βλαστούς, που αναπτύσσονται σε κατάλληλη θέση.
 |
| Τα πιο δημοφιλή σχήματα μόρφωσης του ακτινιδίου είναι το γραμμοειδές ( κορδόνι ), η ημικρεββατίνα και η κρεββατίνα ή πέργολα |
Ωρίμανση
Για τον καθορισμό του κατάλληλου βαθμού ωριμότητας των καρπών κατά τη συγκομιδή, χρησιμοποιούνται ως κριτήρια ωριμότητας, η περιεκτικότητα του χυμού σε διαλυτά στερεά (μέτρηση με διαθλασίμετρο), η συνεκτικότητα της σάρκας, μετριέται με ειδικό όργανο (pressure tester-plumger tip 8mm) σε Kg/cm2 (3 - 4Kg/cm2) και ο αριθμός των μερών από την πλήρη άνθηση (180 - 200 μέρες). Σαν ελάχιστη τιμή των διαλυτών στερεών κατά την ωρίμανση, θεωρείται το ποσοστό 7 - 8%. Η μέτρηση πρέπει να λαμβάνεται σε υγιείς καρπούς, μέσα σε 1 ώρα από την αποκοπή τους από το φυτό (κλιμακτηριακός καρπός). Θα πρέπει για κάθε ποικιλία να λαμβάνεται από ένα δείγμα 10 καρπών. Θεωρείται ως το πιο αξιόπιστο κριτήριο.
Πολλές φορές οι παραγωγοί, λόγω του κινδύνου των πρώιμων παγετών, συγκομίζουν τους καρπούς νωρίτερα. Αλλά οι καρποί αυτοί στερούνται γεύσης, μαλακώνουν βραδέως και γενικά ζαρώνουν. Αν δε συγκομιστούν αργότερα, τότε μαλακώνουν, διατρέχουν τον κίνδυνο να ζημιωθούν από ενδεχόμενο παγετό (υποβαθμίζεται η ποιότητά τους) και μειώνεται η ικανότητα συντηρήσεώς τους.
Συγκομιδή
Η συγκομιδή των ακτινιδίων γίνεται με ελαφρό τράβηγμα του καρπού μέχρι να αποκοπεί από τον ποδίσκο του, που παραμένει στον κλάδο, ή με αποκοπή του ποδίσκου, με ψαλίδα πολύ κοντά στον καρπό. Η συλλογή γίνεται με προσεκτικά με τα χέρια. Η περίοδος συγκομιδής των ακτινιδίων ξεκινάει περί τα τέλη Οκτωβρίου με την προϋπόθεση ότι έχουν τον κατάλληλο βαθμό ωριμότητας (6,2oBrix). Σε κάθε περίπτωση και ανεξαρτήτως ημερομηνίας απαγορεύεται η συγκομιδή ακτινιδίων κάτω αυτού του ορίου ( 6,2oBrix ). Για τη διάθεση των ακτινιδίων σε όλα τα άλλα στάδια εμπορίας που έπονται της τυποποίησης - συσκευασίας, της εισαγωγής και της εξαγωγής, απαιτείται αυτά να έχουν αποκτήσει τουλάχιστον 9,5oBrix.
Βιβλιογραφία
1 ) Ειδική δενδροκομία Τόμος II "Ακρόδρυα-Πυρηνόκαρπα-Λοιπά καρποφόρα"
Ποντίκη Κων/νου
Καθηγητή Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών
2 ) Επιστημονική έρευνα του Ινστιτούτου Εδαφοϋδατικών Πόρων Θεσσαλονίκης