Εγκατάσταση αρδευτικού συστήματος σε ελαιώνα

Η ελιά διαθέτει πολύ καλό μηχανισμό άμυνας στην ξηρασία και γι’ αυτό είναι δυνατή η καλλιέργειά της ακόμη και σε συνθήκες μεγάλης ξηρασίας, στις οποίες ελάχιστα καρποφόρα δένδρα μπορούν να καλλιεργηθούν.

Ο μηχανισμός άμυνας της ελιάς στην ξηρασία λειτουργεί σε βάρος της ανάπτυξης και της απόδοσης των δένδρων. Έτσι, με την βελτίωση των συνθηκών υγρασίας του εδάφους βελτιώνεται θεαματικά και η παραγωγικότητα του δέντρου. Η ελιά έχει την ικανότητα να αξιοποιεί κάθε ποσότητα εδαφικού νερού που της προσφέρεται. Όμως όταν η υγρασία του εδάφους αρχίζει να γίνεται υπερβολική (για τις ανάγκες της ελιάς) , τα ελαιόδεντρα υποφέρουν περισσότερο απ’ ότι τα άλλα δένδρα.

Εγκατάσταση αρδευτικού συστήματος σε ελαιώνα

Πότε πρέπει να εγκαταστήσω αρδευτικό σε ένα ελαιώνα

Η άρδευση στην ελιά αποδίδει και θα πρέπει να πραγματοποιείται ιδιαίτερα στις εξής περιπτώσεις:

όταν οι βροχοπτώσεις της περιοχής είναι ανεπαρκείς
όταν υπάρχουν αρκετές βροχοπτώσεις, αλλά είναι συγκεντρωμένες το χειμώνα, αφήνοντας τα δένδρα ακάλυπτα κατά τις κρίσιμες περιόδους της άνοιξης και του καλοκαιριού
όταν το έδαφος είναι αμμώδες ή χαλικώδες με μικρή ικανότητα συγκράτησης του νερού.

Η άρδευση συνιστάται ιδιαίτερα σε επιτραπέζιες ποικιλίες ελιάς στις οποίες επιδιώκεται μεγάλο μέγεθος καρπού. Είναι επίσης απαραίτητη (για μέγιστη απόδοση) σε εντατικές εκμεταλλεύσεις με πυκνή φύτευση δένδρων. Η λίπανση και το κλάδεμα συχνά αποδίδουν καλύτερα όταν συνδυάζονται με άρδευση.

Κρίσιμα στάδια στα οποία τα ελαιόδεντρα δεν πρέπει να αντιμετωπίζουν έλλειψη υγρασίας

Ανάπτυξης του δένδρου
Διαφοροποίησης των οφθαλμών
Ανθοφορίας ανάπτυξης ανθοφόρων οφθαλμών (λιγότερες ταξιανθίες, ατελή άνθη)
Ανάπτυξης βλαστών (μειωμένη ανάπτυξη βλαστών)
Καρποφορίας (μικρή καρπόδεση, αυξημένη παρενιαυτοφορία, μικρό μέγεθος καρπού, μαρασμός καρπού)
Σκλήρυνσης του πυρήνα. Συρρικνωμένοι καρποί αποκτούν τη σπαργή τους μετά από πότισμα ή βροχή. Γι’ αυτό, στις επιτραπέζιες ποικιλίες συνιστώνται αρδεύσεις κατά την τελευταία περίοδο, για αύξηση του βάρους και βελτίωση της ποιότητας των καρπών. Θα πρέπει όμως να γίνονται με σύνεση, αν οι καρποί χρησιμοποιούνται ώριμοι (μαύρες ελιές), γιατί μπορεί να προκληθεί οψίμιση της ωρίμανσης. Όψιμες αρδεύσεις επίσης μπορεί να δώσουν νέα βλάστηση που είναι ευαίσθητη στους παγετούς του χειμώνα.

Μέθοδοι εφαρμογής ενός αρδευτικού

Η άρδευση γενικά εφαρμόζεται με ποικιλία μεθόδων όπως (κατάκλιση, αυλάκια, μικροεκτοξευτήρες, στάγδην άρδευση, υπόγεια στάγδην άρδευση). Όμως κατάλληλα συστήματα άρδευσης για την καλλιέργεια της ελιάς αποτελούν η στάγδην άρδευση και το σύστημα μικρών εκτοξευτήρων, γιατί εφαρμόζονται στοχευμένα στο κάθε δέντρο και έχουν τις μικρότερες απώλειες νερού από εξάτμιση.

Ακολουθήστε τη fb σελίδα του Αγροτών Ανάγνωσμα ΕΔΩ

Υπάρχουν τρεις τρόποι τοποθέτησης των γραμμών ύδρευσης:

επιφανειακή τοποθέτηση γραμμής κατά μήκος των δέντρων
υπόγεια τοποθέτηση γραμμής
υπέργεια τοποθέτηση γραμμής, πάνω στα δέντρα κυρίως σε μεγάλες ηλικίες.

τρόποι τοποθέτησης των γραμμών ύδρευσης

Λίστα μηχανικών & υδραυλικών τμημάτων που απαιτούνται για την εγκατάσταση

Αντλία
Σύστημα φίλτρων
Βαλβίδα διατήρησης πίεσης
Μανόμετρα
Συσκευή αποτροπής αντίθετης ροής
Σύστημα έγχυσης χημικών ουσιών
Μετρητής ροής
Βαλβίδα ελέγχου γραμμών εφαρμογής εντομοκτόνων, φυτοφαρμάκων ή λιπασμάτων μέσω του συστήματος άρδευσης
Βαλβίδα υπομονάδας άρδευσης
Ρυθμιστής πίεσης
Βαλβίδες εξαερισμού
Αγωγός μεταφοράς, αγωγοί τροφοδοσίας
Αγωγοί καθαρισμού
Σταλακτηφόροι αγωγοί
Σταλακτήρες
Σύνδεσμοι
Σύστημα αυτόματου ελέγχου (προαιρετικά)

μηχανικά & υδραυλικά τμήματα που απαιτούνται για την εγκατάσταση

Επιφανειακή Στάγδην Άρδευση & Υπόγεια Στάγδην Άρδευση

Το σύστημα της επιφανειακής στάγδην άρδευσης εφαρμόζεται με τρεις τρόπους :

τη μονή γραμμή
τη διπλή γραμμή
και τον κύκλο.

Στη μονή γραμμή τοποθετείται ο σωλήνας άρδευσης κατά μήκος των δέντρων. Στη διπλή γραμμή τοποθετούνται οι σωλήνες άρδευσης από την μία και την άλλη πλευρά του δέντρου παράλληλα και στον κύκλο ο σωλήνας καλύπτει την περιφέρεια του δέντρου.

Στην υπόγεια στάγδην άρδευση οι αποστάσεις των σταλακτήρων και η παροχή τους καθορίζονται από την ριζοβολία της καλλιέργειας, το βάθος, τις αποστάσεις των σωληνώσεων και τα χαρακτηριστικά του εδάφους. Στις περισσότερες γραμμικές καλλιέργειες οι σταλακτήρες πρέπει να δημιουργούν επικαλυπτόμενες επιφάνειες κατά μήκος της ζώνης ύγρανσης. Οι αποστάσεις μεταξύ των γραμμών καθορίζονται πρώτιστα από τον τύπο του εδάφους, την καλλιέργεια, τις εφαρμοζόμενες πρακτικές και πρέπει να είναι σχετικά μικρές ώστε να παρέχεται ομοιόμορφος ανεφοδιασμός νερού σε όλες τις εγκαταστάσεις. Το βάθος των σωληνώσεων κυμαίνεται από 30-50cm, με μικρότερα βάθη σε αμμώδη εδάφη και μεγαλύτερα σε αργιλώδη.

Γίνετε μέλος της fb ομάδας του Αγροτών Ανάγνωσμα ΕΔΩ

Η ικανότητα των συστημάτων (επιφανειακής και υπόγειας) πρέπει να είναι υπολογισμένη στις μέγιστες ανάγκες των καλλιεργειών σε νερό.

Πλεονεκτήματα επιφανειακής & υπόγειας στάγδην άρδευσης

Οικονοµία νερού ( µικρές απώλειες νερού από το δίκτυο των κλειστών σωληνώσεων, περιορισµένη βρεχόµενη επιφάνεια του εδάφους ).
Οικονοµία εργατικών ( μόνιμα δίκτυα σωληνώσεων που συνήθως συνδυάζονται µε σύστηµα αυτόµατου ποτίσματος ).
Μείωση των ζιζανίων λόγω της περιορισµένης βρεχόµενης επιφάνειας του αγρού.
Εκτέλεση των καλλιεργητικών εργασιών κατά τη διάρκεια της άρδευσης.
Δυνατότητα εφαρµογής σε εδάφη µεγάλης διηθητικότητας και µεγάλων κλίσεων, χωρίς προηγούµενη ισοπέδωση.
Καλύτερη οµοιοµορφία κατά την εφαρµογή του νερού ακόµα και στα όρια του αγροτεµαχίου.
Καλύτερος έλεγχος των ποσοτήτων νερού που εφαρµόζουµε, ιδιαίτερα όταν χρησιµοποιούνται συστήµατα αυτοµατισµών.
Αξιοποίηση µικρών παροχών ( οικονοµία νερού με πότισμα κατά τη διάρκεια της νύχτας ).
Εύκολη και αποτελεσµατική λίπανση αφού µέσω του αρδευτικού νερού τα λιπάσµατα εφαρµόζονται στις ποσότητες που επιθυµούµε κατ΄ ευθείαν στο ριζόστρωµα.
Ανεξαρτητοποίηση της άρδευσης από τον άνεµο όταν το νερό εφαρµόζεται µέσω σταλακτήρων.
Χαµηλό κόστος λειτουργίας ( τα συστήµατα άρδευσης µε σταγόνες λειτουργούν συνήθως σε χαµηλές πιέσεις που απαιτούν µικρότερη κατανάλωση ενέργειας από τα συστήµατα άρδευσης µε τεχνητή βροχή ).
Έλεγχος ορισµένων ασθενειών και εντόµων επειδή κατά την άρδευση δεν υπάρχει διαβροχή του φυλλώµατος των καλλιεργειών.
Ευνοϊκές συνθήκες ανάπτυξης και απόδοσης των φυτών, επειδή οι αρδεύσεις είναι συχνές και έτσι το εδαφικό νερό στην περιοχή του ριζοστρώµατος βρίσκεται κοντά στην υδατοϊκανότητα.
Δυνατότητα αξιοποίησης αλατούχων νερών(δεν υπάρχει διαβροχή του φυλλώµατος των καλλιεργειών, οι συχνές αρδεύσεις δηµιουργούν συνθήκες υψηλής υδατοπεριεκτικότητας του εδάφους).

Σύγκριση που έγινε στα δύο συστήματα, επιφανειακής και υπόγειας στάγδην άρδευσης, έδειξε πρόσθετα πλεονεκτήματα για την υπόγεια στάγδην άρδευση και είναι τα εξής:

Σχεδόν μηδενική εξάτμιση νερού από την επιφάνεια του εδάφους που οδηγεί σε μεγαλύτερη οικονομία νερού.
Καλύτερη απορρόφηση των θρεπτικών στοιχείων και των λιπασμάτων για το λόγο ότι παροχετεύονται κατευθείαν στις ρίζες των φυτών σε μικρότερες δόσεις και για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα.
Το ριζικό σύστημα των καλλιεργειών γίνεται μεγαλύτερο με αποτέλεσμα τα φυτά να έχουν στη διάθεσή τους προς εκμετάλλευση μεγαλύτερο όγκο εδάφους.
Μείωση του κόστους λίπανσης μέχρι 50%.
Περιορισμός των ζιζανίων διότι η διαβροχή του εδάφους περιορίζεται σχεδόν αποκλειστικά στο ριζικό σύστημα.
Διαβρέχεται μεγαλύτερο ποσοστό του εδάφους.
Ευκολία μετακίνησης για την εκτέλεση των καλλιεργητικών εργασιών.
Οικονομία και μακροβιότητα του συστήματος, γιατί ελαχιστοποιούνται οι φθορές και μπορούν να χρησιμοποιηθούν λεπτότεροι σε τοίχωμα σταλακτηφόροι και ως εκ τούτου οικονομικότεροι.
Το σύστημα μπορεί να παραμείνει υπόγεια τοποθετημένο για πολλά χρόνια εφόσον συντηρείται σωστά.

Μειονεκτήματα επιφανειακής & υπόγειας στάγδην άρδευσης

Υψηλό κόστος αρχικής εγκατάστασης ( οι µόνιµες εγκαταστάσεις απαιτούν πολλούς αυτοµατισµούς και εξαρτήµατα (π.χ φίλτρα, βαλβίδες, βάνες) ).
Μηχανικές ζηµιές από απρόσεκτη χρήση µηχανηµάτων ή από διάφορα ζώα και πτηνά
Αδυναµία προστασίας από τους παγετούς
Συγκέντρωση αλάτων στο έδαφος από τη χρήση αλατούχων νερών στα όρια µεταξύ βρεχόµενου και µη εδάφους, απαιτείται έκπλυση του εδάφους όταν οι βροχοπτώσεις δεν είναι επαρκείς.
Υψηλό επίπεδο γνώσεων σχετικά µε τη συντήρηση και λειτουργία του δικτύου.
Φραξίµατα ( των διανεµητών, των σταλακτήρων )

Μειονεκτήματα υπόγειας στάγδην άρδευσης

Το δίκτυο εφαρμογής είναι πάντα υπόγειο γεγονός που καθιστά την εποπτεία του πολύ δύσκολη επειδή αυτό δεν είναι ορατό
Ζημιά επί των γραμμών είναι πολύ δύσκολο να επισκευαστεί και απαιτεί υψηλό κόστος
Η συντήρηση του δικτύου είναι δύσκολη, απαιτεί περισσότερο χρόνο και μεγαλύτερο κόστος
Η δομή του εδάφους γύρω από τους σταλακτήρες μπορεί να αλλοιωθεί μετά τη χρήση του συστήματος για πολλά χρόνια
Παρείσφρηση των ριζών ή εδαφικών τεμαχιδίων στους σταλακτήρες και παρεμπόδιση της παροχέτευσης νερού με αποτέλεσμα τη μείωση στην απόδοση του συστήματος
Επιπλέον κόστος για την εγκατάσταση συστημάτων εκτόνωσης για να αποφεύγεται το φράξιμο των σταλακτήρων
Επιπλέον κόστος για την εγκατάσταση συστήματος εισαγωγής αέρα, το οποίο θα μειώνει την αρνητική πίεση που δημιουργείται στους αγωγούς κατά το άδειασμά τους, ώστε να αποφεύγεται η είσοδος εδάφους
Απαραίτητη η τοποθέτηση πολύ καλού συστήματος φίλτρων για την πρόληψη πιθανών φθορών και δυσλειτουργιών που μπορεί να προκληθούν από μεταφερόμενα με το νερό φερτά υλικά
Υψηλό κόστος αρχικού κεφαλαίου (10%-15% μεγαλύτερο από την επιφανειακή στάγδην άρδευση). Η διαφορά αυτή μπορεί να καλυφθεί με τη χρήση λεπτότερου άρα και φθηνότερου σταλακτηφόρου αγωγού.

Η άρδευση συνιστάται ιδιαίτερα σε επιτραπέζιες ποικιλίες ελιάς

Μικροί εκτοξευτήρες

Τοποθετείται ένας εκτοξευτήρας σε κάθε δέντρο σε μονή γραμμή με την ιδιαιτερότητα ότι ο εκτοξευτήρας επιλέγεται σύμφωνα με την ηλικία του δέντρου.

Υπάρχουν διάφοροι τύποι µικροεκτοξευτήρων, γενικά όµως διακρίνονται σε:

περιστρεφόµενους
και στατικούς.

Οι περιστρεφόµενοι εκτοξευτήρες διαθέτουν ένα κινητό τµήµα που περιστρέφεται κατά τη λειτουργία τους και εκτοξεύει το νερό κυκλικά. Η πίεση λειτουργίας αυτών είναι μεταξύ 1,5-2atm με παροχή νερού μεταξύ 35-250lt/hour (ώρα). Η παροχή τους εξαρτάται από την πίεση λειτουργίας και το µέγεθος (τύπο) του µικροεκτοξευτήρα ενώ η διάµετρος εκτόξευσης µπορεί να είναι από 3-6m.

Οι στατικοί εκτοξευτήρες δεν διαθέτουν κινητό τµήµα και εκτοξεύουν το νερό σταθερά σε κυκλικό τµήµα ή µέρος του κύκλου (π.χ. 180-270 μοίρες). Η σωστή λειτουργία των µικροεκτοξευτήρων εξαρτάται και από τον τρόπο σύνδεσης και στήριξής τους.

Έλεγχος του συστήματος άρδευσης

Για την σωστή λειτουργία του συστήματος ελέγχουμε την άρδευση με διάφορα βοηθητικά όργανα όπως ο υδρομετρητής, τα τενσιόμετρα και τα πιεσόμετρα. Με τον υδρομετρητή μετράμε την ποσότητα του νερού που παρέχεται στον ελαιώνα μας κάθε φορά που ποτίζουμε. Με τα τενσιόμετρα ελέγχεται η εδαφική υγρασία στην περιοχή του ριζοστρώματος των δέντρων, επίσης ελέγχουμε τη συχνότητα άρδευσης, δηλαδή κάθε πότε θα ποτίζεται το χωράφι μας (πχ. Μία φορά την εβδομάδα κλπ.) Με τα πιεσόμετρα ελέγχεται η πίεση λειτουργίας του συστήματος (για τη στάγδην είναι 1 atm και για τους μικρούς εκτοξευτήρες 2 atm).

Τι πρέπει να ξέρω για την άρδευση του ελαιώνα

Η άρδευση πρέπει να εφαρμόζεται σύμφωνα με τις ανάγκες και με τον καλύτερο τρόπο ώστε να αποφύγουμε τις απώλειες νερού (π.χ. μικροάρδευση ).
Η υπερβολική χρησιμοποίηση αρδευτικού νερού είναι σπατάλη.
Ένα αυτοματοποιημένο αρδευτικό σύστημα που παρέχει νερό σε κάθε δέντρο ξεχωριστά συμβάλλει στη μείωση της κατανάλωσης νερού περίπου κατά 30%.
Στους ελαιώνες όπου εφαρμόζεται άρδευση, ο εφοδιασμός με νερό πρέπει να καλύπτει τις ανάγκες άρδευσης του φυτού κατά την διάρκεια των κρίσιμων σταδίων, π.χ. καρπόδεση και γρήγορη ανάπτυξη του καρπού.
Αρδευτικό νερό ικανοποιητικής ποιότητας (εργαστηριακή ανάλυση νερού) πρέπει να εφαρμόζεται σύμφωνα με το έλλειμμα εδαφικής υγρασίας και την υδατοϊκανότητα του εδάφους. Για τον έλεγχο της αποθηκευμένης ποσότητας στο έδαφος χρησιμοποιείται ο δειγματολήπτης εδάφους.

Πηγή - myoliveplant.gr