Η καλλιέργεια της ελιάς( olea Europa ) αποτελεί αντικείμενο απασχόλησης
σε εκατομμύρια κόσμο. Η καλλιέργεια δεν είναι ιδιαίτερα οικονομική, απεναντίας,
είναι στις περισσότερες περιπτώσεις ασύμφορη, εξελίχθηκε όμως σε οικογενειακή εκμετάλλευση,
που αξιοποιεί ημερομίσθια κατά τη νεκρή περίοδο του έτους. Ορισμένες καλλιεργητικές
τεχνικές και οδηγίες για τον ορθότερο τρόπο καλλιέργειας και για την επίτευξη μεγαλύτερων
αποδόσεων με μικρότερο δυνατό κόστος παρουσιάζονται παρακάτω.
Αρχικά, είναι αξιοσημείωτο να αναφερθεί πως η κατεργασία
του εδάφους θα πρέπει να γίνεται με βάση ορισμένες γνώσεις και εμπειρίες που έχουμε
αντλήσει κατά την πάροδο του χρόνου. Κατ' αυτό το τρόπο η κατεργασία του εδάφους
θα πρέπει να γίνεται όταν το χωράφι μας βρίσκεται σε «ρώγο», δηλαδή όταν το
έδαφος είναι ούτε πολύ ξηρό ούτε πολύ υγρό, τότε έχουμε μικρή δύναμη
μηχανημάτων με το μεγαλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Για να γίνει πιο χαλαρό το
έδαφος γίνεται αναμόχλευση ώστε να υπάρχει απορρόφηση του νερού και βελτίωση
αερισμού. Μηχάνημα που χρησιμοποιείται για αυτό είναι ο καλλιεργητής. Για την
καταπολέμηση των ζιζανίων πρέπει να γνωρίζουμε εάν αυτά είναι πολυετή ή μονοετή
για την επιλογή του κατάλληλου μηχανήματος. Αν είναι πολυετή, τότε κάνουμε άρωση ( όργωμα )
με υνάροτρο ή δισκάροτρο. Αν είναι
μονοετή ( ετήσια ) εφαρμόζουμε σκαφή ( κοπή και ανάμιξη ) με περιστροφικά σκαπτικά
όπως την φρέζα.
Έπειτα θα πρέπει να γίνει γνωστό, πως οι
εδαφοκλιματικές συνθήκες επηρεάζουν την πορεία ωριμάνσεως και για το λόγο αυτό διαδραματίζουν
σπουδαίο ρόλο στη διαμόρφωση των αρωματικών και γευστικών χαρακτηριστικών του ελαιόλαδου.
Κατά κανόνα, τα ελαιόδεντρα που φύονται σε ξερικές περιοχές δίνουν λάδια πλουσιότερα
σε οργανοληπτικά χαρακτηριστικά, τα οποία μάλιστα χαρακτηριστικά παραμένουν αναλλοίωτα
για αρκετό χρονικό διάστημα συγκριτικά με τα αντίστοιχα των λαδιών της ίδιας ποικιλίας,
που όμως καλλιεργείται σε ποτιστικά και γόνιμα εδάφη. Ο βαθμός ελαιώσεως κυμαίνεται
εντός ευρέων ορίων ανάλογα με την ποικιλία και το βαθμό ωριμότητας. Και για την
ίδια όμως ποικιλία υπάρχουν διακυμάνσεις, ανάλογα με:
- Κλιματολογικες συνθήκες
- Το είδος του εδάφους
- Την πραγματοποιηθείσα λίπανση
- Την έκθεση του ελαιώνα
Οι ανωτέρω παράγοντες, δεν επηρεάζουν μόνο τη ποσότητα
αλλά και τη ποιότητα του συντιθέμενου ελαιόλαδου, κυρίως σε ότι αφορά το ποσοστό
των κεκορεσμένων και ακόρεστων λιπαρών οξέων που λαμβάνουν μέρος στην
εστεροποίηση της γλυκερίνης. Μπορούμε να βρούμε την περιεκτικότητα του φυτού σε
θρεπτικά με την πραγματοποίηση χημικής ανάλυσης. Κατά συνέπεια, η χημική
ανάλυση του φυτού αποτελεί και διαγνωστική μέθοδο. Οι τρόποι με τους οποίους μπορούμε να καταλάβουμε
ποια χημικά στοιχεία «λείπουν» από τα δέντρα μας και τους ελαιώνες μας, είναι η
φυλλοδιαγνωστική και η εδαφική ανάλυση, που πραγματοποιούνται σε εργαστήρια
και προσδιορίζουν τα ποσοστά για τα μακροθρεπτικά και μικροθρεπτικά συστατικά Ο
έλεγχος των εδαφών για τα μικροθρεπτικά συστατικά εκτός από το βόριο και τον
ψευδάργυρο συνιστάται μόνο όταν υπάρχει υποψία ύπαρξης δυσλειτουργίας. Αν
υποψιάζεστε ότι υπάρχει έλλειψη μικροθρεπτικών συστατικών, ο έλεγχος φυτικών
ιστών (φύλλων) και η ανάλυση εδάφους είναι ένα καλό διαγνωστικό εργαλείο. Οι
ασθένειες των μικροθρεπτικών ουσιών εκτός από το βόριο και τον ψευδάργυρο είναι
ασυνήθιστες. Η διαθεσιμότητα των περισσότερων μικροθρεπτικών συστατικών
μειώνεται όσο αυξάνεται το pΗ (εκτός από το μολυβδαίνιο, το οποίο καθίσταται
περισσότερο διαθέσιμο ως αύξηση του pΗ). Οι μικροθρεπτικές τροφοπενίες
εμφανίζονται σπάνια όταν το pH του εδάφους είναι μικρότερο από 6,5.
Η περιεκτικότητα του φυτού σε ανόργανα θρεπτικά δίνει χρήσιμες πληροφορίες για τον ομαλό ή μη εφοδιασμό του φυτού στα διάφορα θρεπτικά. Με την φυλλοδιαγνωστική βρίσκουμε τον βαθμό εφοδιασμού μιας καλλιέργειας σε θρεπτικά στοιχεία και την αναμενόμενη αντίδρασή της στη χορήγηση ενός ή περισσοτέρων από αυτά. Το αποτέλεσμα της φυλλοδιαγνωστικής έχει ιδιαίτερη πρακτική αξία γιατί σχετίζεται άμεσα με το είδος των λιπασμάτων που χρειάζεται η καλλιέργεια για να καλυφθούν οι πραγματικές ανάγκες της.
Η φυλλοδιαγνωστική αποδίδει και αξιοποιείται
περισσότερο όταν συνδυάζεται με αναλύσεις εδάφους, οι οποίες παρέχουν τις
απαραίτητες πληροφορίες για την αιτιολογία των τροφοπενιών και την
αποτελεσματική χορήγηση των θρεπτικών στοιχείων που χρειάζεται μία καλλιέργεια.
Επιπρόσθετα για την αντιμετώπιση των εχθρών εντομολογικών και μυκητολογικών, θα πρέπει να εκτελούνται ψεκασμοί τους κρίσιμους μήνες: 1ος Ψεκασμός τον Μάρτιο, 2ος Ψεκασμός τον Απρίλιο πριν το άνοιγμα των ανθέων, 3ος Ψεκασμός τέλη Μαΐου-1ο 10ήμερο Ιουνίου.
Τα διαφυλλικά σκευάσματα απορροφώνται ταχύτατα από το φυτό και συνδράμουν άμεσα στην αύξηση της ποσότητας και της ποιότητας της καρπόδεσης. Είναι σημαντικό να χρησιμοποιήσουμε δύο ειδών σκευάσματα: ένα καρποδετικό και ένα υγρό ή υδατοδιαλυτό λίπασμα. Τα στοιχεία που βοηθούν περισσότερο στο στάδιο της ανθοφορίας – καρπόδεσης και είναι επιθυμητό να περιέχονται στη διαφυλλική λίπανση που θα εφαρμόσουμε είναι το άζωτο (Ν) και το βόριο (Β). Θα ήταν επίσης επιθυμητό, να περιέχουν και κάποια άλλα συστατικά όπως ο ψευδάργυρος, αλλά και χουμικά, φουλβικά οξέα ή αμινοξέα. Με την παραπάνω καλλιεργητική πρακτική, εφοδιάζουμε το δέντρο με τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται, ακριβώς τη στιγμή που τα χρειάζεται. Έτσι, μπορούμε να πετύχουμε αύξηση του αριθμού των καρπών που θα «δέσουν» έως και 20%.
Τέλος, για τη μείωση των εδαφικών απωλειών από διάβρωση καθώς και για τον εμπλουτισμό του εδάφους του ελαιώνα μας, γίνεται διαμόρφωση λεκανών στα ανάντη των δένδρων καθώς και επικάλυψη του στρώματος γύρω από τις ρίζες των δέντρων, έτσι ώστε η επιφανειακή απορροή μετά από βροχή (ή άρδευση) να οδηγείται στις λεκάνες και να διηθείται στα βαθύτερα στρώματα. Οι λεκάνες καλύπτονται από mulching που γίνεται από τα φυτικά υπολείμματα που δημιουργούνται με το κλάδεμα ή τη χορτοκοπή.
Με την τεχνική του mulching επιτυγχάνεται:
Μείωση της επιφανειακή απορροή από τις λεκάνες, ελαχιστοποίηση της διάβρωσης
του εδάφους, αποταμίευση νερού στα βαθύτερα στρώματα, μείωση απωλειών θρεπτικών
στοιχείων, επίσης προστατεύουν το έδαφος από την διάβρωση, μειώνουν την
συμπίεση του εδάφους από " βαριές " βροχές, διατηρούν την υγρασία του
εδάφους, μειώνοντας έτσι την ανάγκη για συχνά ποτίσματα, διατηρούν μια
ομοιογενή θερμοκρασία εδάφους, εμποδίζουν την ανάπτυξη ζιζανίων και παρέχουν προστασία
των φυτών από τις χαμηλές θερμοκρασίες κατά την χειμερινή περίοδο.
Οι αναφορές και οι τεχνικές καλλιέργειας που αναφέρθηκαν
αποτελούν οδηγό για την βελτιστοποίηση της αγροτικής παραγωγής καθώς και προτάσεις
για την προστασία των ελαιώνων από την ερημοποίηση και την ρύπανση που προκαλείτε
στα εδάφη από την αλόγιστη χρήση λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων και των
μηχανικών-γεωργικών μέσων. Αποτελεί επιτακτική ανάγκη η καθοδήγηση των παραγωγών
με ορθό τρόπο για την αύξηση της
παραγωγής τους, με γνώμονα την προστασία
του περιβάλλοντος.
Γράφει
Λεωνίδας Νταλιάνης
Λεωνίδας Νταλιάνης
Φοιτητής Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών
( Εδαφολογία και γεωργική χημεία )
Βιβλιογραφία
- ''Η ελαιουργεία'' - Γεώργιος Μπαλατσούρας
- Μετάφραση δημοσίευσης στα ελληνικά : Soil Test Interpratation Guide, D.A Horneck, D.M Sullivan, J.S Owen and J.M Hart
- H καλλιέργεια της ελιάς ( Υπουργείο Γεωργίας, αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος - τμήμα Γεωργίας )
- Γενική και Ειδική Δενδροκομία - Βασιλακάκης Μιλτιάδης