Π. Ξαφάκος1, Κ. Καζαντζής2
1.Ειδικός Δενδροκόμος, ειδικευθείς στο Istituto Sperimentale di Frutticoltura a Verona
2. ΕΛ.Γ.Ο. «Δήμητρα», Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων - Τμήμα Φυλλοβόλων Οπωροφόρων Δένδρων Νάουσας
 |
| 1. Βακτηριακό έλκος της κερασιάς |
Εισαγωγή
Το κεράσι αποτελεί μια από τις δυναμικότερες καλλιέργειες στην Ελλάδα, καλλιεργείται σε όλα τα διαμερίσματα της χώρας μας σε εκτάσεις που πλησιάζουν τις 140.000 στρ. Από αυτές τις εκτάσεις το 80% περίπου βρίσκονται στους Νομούς Πέλλας και Ημαθίας. Η παραγωγή κερασιού την τελευταία δεκαετία, κυμαίνεται από 60 έως 95 χιλιάδες τόνους περίπου το χρόνο, ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούν κατά την περίοδο της ανθοφορίας και της ωρίμασης του καρπού.
Η Σκύδρα αποτελεί ένα από μεγαλύτερα κέντρα παραγωγής και εμπορίας κερασιού, η εξαγωγική δυναμική των τοπικών επιχειρήσεων αφορά την εμπορία νωπών καρπών, κατεψυγμένων, μαρμελάδων, χυμών, κτλ.
Σε ανησυχητικό επίπεδο ανέρχεται η γεωγραφική εξάπλωση του βακτηριακού έλκους (bacterial canker), στην ευρύτερη περιοχή της Σκύδρας. Το παθογόνο αίτιο είναι το πολυτροφικό βακτήριο (Pseudomonas syringae pv. morsprunorum). Η βακτηρίωση πλήττει οικονομικά τις εμπορικά καλλιέργειες του γένους Prunus (κερασιά, δαμασκηνιά, βερικοκιά, ροδακινιά). Προσβάλλει το υπέργειο μέρος του δένδρου (λαιμό, κορμό, βραχίονες, φύλλα), προκαλώντας σχηματισμό ελκών και έκκριση κόμμης. Έχει παρατηρηθεί ότι τα τελευταία χρόνια είναι επιθετικό, ιδιαίτερα στην καλλιέργεια της κερασιάς (photo 1).
Η νέα τάση της καλλιέργειας υπερπρώιμων ποικιλιών, εμφάνισε μεγαλύτερη ευπάθεια στο παθογόνο, λόγω πρώιμης έναρξης της βλάστησης. Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί κλιματική αλλαγή στο μικροκλίμα της περιοχής Σκύδρας, με καταγραφή υψηλών θερμοκρασιών και ανομβρίας μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου και απότομη μείωση της θερμοκρασίας κατά την διάρκεια της άνοιξης, γεγονός που βοηθά επίσης στην εκδήλωση των βακτηριώσεων.
Εξέλιξη της ασθένειας και επιδημιολογία
Εμφανίζεται σε περιοχές και χρονιές όπου η βροχόπτωση είναι επαρκής για την ανάπτυξη του βακτηρίου. Κατά την περίοδο της άνοιξης και του φθινοπώρου το βακτήριο διασπείρεται με το βοήθεια του νερού για να πραγματοποιηθούν οι πρωτογενείς μολύνσεις στους ευπαθείς φυτικούς ιστούς του ξενιστή, προκαλώντας αρχικά εξασθένηση των δένδρων και ποσοτική και ποιοτική μείωση της παραγωγής.
Η υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία αποτελεί τον βασικότερο παράγοντα ανάπτυξης του βακτηρίου και ιδιαίτερα η δημιουργία πρωινού δρόσου στο φύλλωμα του δένδρου. Χρονιές με υψηλά ποσοστά βροχόπτωσης και υψηλών θερμοκρασιών (20-28oC), αποτελούν ιδανικό κοκτέιλ για την εξάπλωση του βακτηρίου σε κτήματα πυκνής φύτευσης.
Στρατηγική αντιμετώπισης
Χημική καταπολέμηση
Σύμφωνα με το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, τα εγκεκριμένα σκευάσματα που επιτρέπονται στην καλλιέργεια κερασιάς για την καταπολέμηση των βακτηριώσεων, είναι μόνο τα χαλκούχα. Αξιοσημείωτο είναι ότι παρόλο την εξέλιξη που έχει πραγματοποιηθεί στο χώρο της γεωργικής φαρμακολογίας, ο χαλκός διατηρεί την πρώτη θέση αντικρυπτογαμικής και βακτηριοκτόνας δράσης. Ο χαλκός είναι ανόργανο προστατευτικό μυκητοκτόνο με ευρεία χρήση στην δενδροκομία. Μορφές με ευρεία χρήση στην ελληνική αγορά είναι, το υδροξείδιο του χαλκού, ο οξυχλωριούχος χαλκός και ο βορδιγάλειος πολτός.
Για την προληπτική προστασία του κτήματος από το βακτήριο απαραίτητοι κρίνονται τέσσερις ψεκασμοί. Δύο θα πρέπει να πραγματοποιηθούν στην πτώση των φύλλων, συνήθως με βορδιγάλειο πολτό και άλλοι δύο στο φούσκωμα των οφθαλμών, με οξυχλωριούχο ή υδροξείδιο του χαλκού. Η προστασία του οπωρώνα από πιθανές μολύνσεις θα πρέπει να πραγματοποιείται και μετά την συγκομιδή και όλη την διάρκεια το καλοκαιριού, με ασθενέστερες μορφές χαλκού. Θετικά είναι τα αποτελέσματα από την εφαρμογή υγρών χαλκούχων σκευασμάτων που παρουσιάζουν διελασματική δράση και διαρκή προστασία.
Το τελευταίο διάστημα ξεκίνησε η χρήση των ανταγωνιστών σκευασμάτων αντιβακτηριακής δράσης, που προστατεύουν το φυτό από τις ασθένειες εμποδίζοντας την προσκόλληση και διείσδυση των παθογόνων στο φύλλωμα όπου έχει εφαρμοστεί το σκεύασμα.
Καθαρισμός και επούλωση των πληγών
Ο φλοιός είναι το εξωτερικό περίβλημα του δένδρου, παράγοντες που επιτρέπουν είσοδο του παθογόνου είναι, οι τομές από το κλάδεμα, απρόσεκτη κοπή χόρτων και χρήση ζιζανιοκτόνων. Τα φυσικά φαινόμενα όπως η χαλαζόπτωση, παγωνιά και ηλιακά εγκαύματα. Ευνοϊκό περιβάλλον προκαλεί η συνεχής διαβροχή του κορμού από τα σπρέι του αρδευτικού συστήματος.
Συνιστάται τακτική επιθεώρηση και μαρκάρισμα των δένδρων με πιθανά συμπτώματα. Καθαρισμός των πληγών με πιεστικό μηχάνημα (διάλυμα νερού + χαλκού) και επάλειψη με κρέμα επούλωσης. Να επισημάνουμε ότι δεν θα πρέπει να υποτιμάται μια μικρή πληγή.
Διαχείριση των μολυσμάτων κλαδέματος
Μία μέθοδος για να την μείωση του μολυσματικού φορτίου σε ένα κτήμα, είναι η σωστή διαχείριση των φυτικών υπολειμμάτων. Η διαδικασία περιλαμβάνει συλλογή, τεμαχισμό και κάλυψη της φυτικής μάζας με μαύρο πλαστικό πολυαιθυλένιου, σε ένα σημείο έξω από το οπωρώνα. Η διαδικασία συντελείται με ανύψωση της θερμοκρασίας και επιταχύνεται όταν μέσα στο μείγμα προστεθούν ωφέλιμοι μικροοργανισμοί, νερό και αζωτούχο λίπασμα. Αυτό αποσκοπεί την γρήγορη αποσύνθεση των φυτικών υπολειμμάτων και τον εμπλουτισμό του κτήματος σε οργανική ουσία.
Υγιές Πολλαπλασιαστικό Φυτικό Υλικό
Θεμελιώδης λίθος για την εγκατάσταση ενός σύγχρονου οπωρώνα αποτελεί η χρήση υγιούς φυτικού πολλαπλασιαστικού υλικού. Βασικό μέλημα είναι η επιλογή υποκειμένων από ιστοκαλλιέργεια και εμβολιασμός με ποικιλίες από πιστοποιημένες μητρικές φυτείες.
Τα κυριότερα υποκείμενα για την εγκατάσταση μιας καλλιέργειας κερασιάς στην περιοχή της Σκύδρας είναι τα Maxma 14, CAB-6P και Gisela 6. Τα πρώτα αναγνωριστικά συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως στον κορμό και στους βραχίονες του πρώτου επιπέδου. Ο περιορισμός της βλαστομανίας αποτελεί ένα τρόπο για τον περιορισμό της εξάπλωσης του βακτηρίου και αυτό επιτυγχάνεται με ορθολογική διαχείριση του αζώτου και του νερού.
Smart farm
Για τη διαχείριση βακτηρίων που πλήττουν την σύγχρονη δενδροκομία θα πρέπει να αναπτυχθούν μαθηματικά μοντέλα πρόγνωσης. Η διαχείριση των έξυπνων κτημάτων (Smart farm), γίνεται με την επεξεργασία όλων των μεταβλητών, μέσω υπερσύγχρονου Internet Data Center για την παροχή υψηλής ποιότητας Cloud Υπηρεσιών. Στόχος αποτελεί η άμεση, ακριβής και διαρκής ενημέρωση των καλλιεργητών και των εφαρμοζόμενων καλλιεργητικών τεχνικών, με χρήσιμες πληροφορίες για τον προγραμματισμό των επεμβάσεων.
Ένα πολύτιμο εργαλείο για το στρατηγικό σχεδιασμό είναι ο προγραμματισμός των επεμβάσεων στο κατάλληλο στάδιο ανάπτυξης που επάγουν το SAR (Συστηματική Επίκτητη Αντίσταση) του δένδρου. Το SAR αποτελεί το σύστημα αντοχής του φυτού για την αντιμετώπιση μεγάλου φάσματος παθογόνων.
Βιβλιογραφία
Φυτοπαθολογία: G. Goidanich - Τόμος ΙV. σελ 255-.
ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΡΠΟΦΟΡΩΝ ΔΕΝΔΡΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΕΛΟΥ
Χ.Γ.ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ, σελ. 160-165.
Η ΚΕΡΑΣΙΑ ΚΑΙ Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ
Χατζηχαρίσης Ιωάννης, Καζαντζής Κωνσταντίνος, σελ. 318-322.
Επικαιροποιημένο εγχειρίδιο καλλιέργειας Κερασιάς Καζαντζής Κωνσταντίνος, Χατζηχαρίσης Ιωάννης
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΦΥΛΛΟΒΟΛΩΝ ΔΕΝΔΡΩΝ, Σ.Σ. Νάουσας 38, 59035 Νάουσα Τηλ.: 2332041548.
ΦΥΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ: ΝΕΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΜΟΝΙΛΙΑΣ
Παναγιώτης Γ. Ξαφάκος, ΠΕΛΛΑ NEWS – 17/6/2020- φύλλο: 882, σελ.11.
ΦΡΟΥΤΟΝΕΑ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ 4.0 ΣΤΗΝ ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ
ΞΑΦΑΚΟΣ Γ. Παναγιώτης, ΠΕΛΛΑ NEWS –7/3/2018 - φύλλο: 769, σελ.11.
Πηγή - pellanews.gr