 |
| Έλεγχος από τον ΟΠΕΚΕΠΕ - Τι πρέπει να γνωρίζουν οι αγρότες |
Πότε γίνεται, γιατί και τι πρέπει να κάνει ο παραγωγός;
Γιατί και πότε γίνεται έλεγχος
Ο ΟΠΕΚΕΠΕ πραγματοποιεί ελέγχους στο πλαίσιο της υποχρεωτικής εποπτείας για την ορθή καταβολή των ενισχύσεων. Οι έλεγχοι αυτοί αποσκοπούν στην επιβεβαίωση της ακρίβειας των δηλώσεων του παραγωγού και μπορούν να διενεργηθούν είτε δειγματοληπτικά, με βάση στατιστικά μοντέλα και γεωγραφική κατανομή, είτε κατόπιν ένδειξης ή καταγγελίας, σε περίπτωση που προκύπτουν ασυμφωνίες στα δεδομένα. Παράλληλα, διενεργούνται διασταυρωτικοί έλεγχοι μέσω ψηφιακών συστημάτων, καθώς και αυτοματοποιημένοι γεωχωρικοί έλεγχοι, όπως η ανάλυση δορυφορικών εικόνων. Η ειδοποίηση για τον έλεγχο μπορεί να γίνει είτε τηλεφωνικά είτε με επίσημη πρόσκληση μέσω των ΚΥΔ.
Τύποι ελέγχων που εφαρμόζει ο ΟΠΕΚΕΠΕ
Οι έλεγχοι που εφαρμόζει ο ΟΠΕΚΕΠΕ διακρίνονται σε διάφορες κατηγορίες, ανάλογα με τη φύση και τον σκοπό τους.
- Ο διοικητικός έλεγχος πραγματοποιείται στα γραφεία του ΟΠΕΚΕΠΕ ή του ΚΥΔ και περιλαμβάνει την εξέταση των δηλώσεων του παραγωγού, των δικαιολογητικών, των συμβολαίων και άλλων σχετικών εγγράφων, προκειμένου να διαπιστωθεί η συμφωνία των δηλωθέντων στοιχείων με τα πραγματικά δεδομένα.
- Ο επιτόπιος έλεγχος διενεργείται με φυσική παρουσία ελεγκτών στον αγρό ή στην εκμετάλλευση και αποσκοπεί στην επιβεβαίωση της ύπαρξης των δηλωμένων καλλιεργειών, του τρόπου χρήσης της γης.
- Η φωτοερμηνεία ή τηλεπισκόπηση βασίζεται στη χρήση δορυφορικών εικόνων και γεωχωρικών δεδομένων· σε αυτές τις περιπτώσεις, ο παραγωγός ενδέχεται να κληθεί να προσκομίσει επιπλέον στοιχεία, φωτογραφίες ή τεκμηρίωση που επιβεβαιώνουν τη δήλωσή του.
- Τέλος, οι ειδικοί έλεγχοι εστιάζουν σε συγκεκριμένα καθεστώτα και δράσεις, όπως τα Οικολογικά Σχήματα, τα μέτρα του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) και η επιλεξιμότητα των δηλωθέντων βοσκοτόπων, τα οποία συχνά απαιτούν εξειδικευμένα δικαιολογητικά και πρόσθετη τεκμηρίωση.
Ο ρόλος του ΚΥΔ στην υποστήριξη του παραγωγού
Οι παραγωγοί που συνεργάζονται με πιστοποιημένα Κέντρα Υποδοχής Δηλώσεων (ΚΥΔ) έχουν στη διάθεσή τους πολύτιμη υποστήριξη κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ελέγχου. Το ΚΥΔ μπορεί να ειδοποιήσει έγκαιρα τον παραγωγό για τον προγραμματισμένο έλεγχο, να τον βοηθήσει στη συλλογή και την τακτοποίηση όλων των απαιτούμενων δικαιολογητικών, καθώς και να παραστεί στον έλεγχο, εφόσον υπάρχει σχετική εξουσιοδότηση, προκειμένου να υποστηρίξει τον φάκελο. Η συνεργασία με έμπειρους χειριστές δηλώσεων μειώνει τον κίνδυνο σφαλμάτων ή παραλείψεων και συμβάλλει καθοριστικά στη θετική έκβαση της διαδικασίας.
Τι ζητείται από τον παραγωγό
Μόλις ειδοποιηθεί για έλεγχο, ο παραγωγός οφείλει να είναι συνεργάσιμος και πλήρως προετοιμασμένος, προκειμένου να διασφαλιστεί η ομαλή διεξαγωγή της διαδικασίας. Πρέπει είτε να παραστεί αυτοπροσώπως είτε να ορίσει εξουσιοδοτημένο εκπρόσωπο, προσκομίζοντας τη σχετική υπεύθυνη δήλωση. Παράλληλα, καλείται να προσκομίσει όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά που τεκμηριώνουν τα στοιχεία της δήλωσής του.
Σε αυτά περιλαμβάνονται αντίγραφο ταυτότητας ή εξουσιοδότησης, ιδιωτικά συμφωνητικά μίσθωσης ή τίτλοι ιδιοκτησίας, τοπογραφικά διαγράμματα εφόσον ζητηθούν, καθώς και αποδείξεις αγροτικής δραστηριότητας όπως τιμολόγια για εφόδια, φυτοπροστατευτικά και λιπάσματα. Επιπλέον, μπορεί να ζητηθεί φωτογραφικό υλικό ή άλλα αποδεικτικά στοιχεία που επιβεβαιώνουν τη φυσική κατάσταση των δηλωμένων αγροτεμαχίων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το ακριβές σύνολο των εγγράφων εξαρτάται από το είδος της εκμετάλλευσης και την Περιφερειακή Διεύθυνση του ΟΠΕΚΕΠΕ, καθώς οι ελεγκτές εφαρμόζουν συχνά ειδικά κριτήρια ανάλογα με το τοπικό πλαίσιο και τις προδιαγραφές κάθε δράσης.
Τι να προσέξει ιδιαίτερα ο παραγωγός
Ο παραγωγός θα πρέπει να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στη συμφωνία ανάμεσα στα δηλωθέντα στοιχεία και στην πραγματική κατάσταση της εκμετάλλευσης. Η φυσική εικόνα των αγροτεμαχίων πρέπει να αντιστοιχεί με ακρίβεια στα στοιχεία της δήλωσης, τόσο ως προς την καλλιεργούμενη έκταση και το είδος της καλλιέργειας όσο και ως προς τα όρια των τεμαχίων. Τα αγροτεμάχια οφείλουν να είναι καθαρά, προσβάσιμα και να επιτρέπουν την εύκολη και άμεση διεξαγωγή επιτόπιου ελέγχου.
Ασυμφωνίες στα όρια αποτελούν συχνή αιτία περικοπών ή αποκλεισμού από ενισχύσεις και γι’ αυτό απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή. Επιπλέον, στην περίπτωση που ο παραγωγός έχει δηλώσει χρήση γεώτρησης ή βοσκοτόπου, θα πρέπει να διαθέτει τις σχετικές άδειες και τα αντίστοιχα αποδεικτικά χρήσης, προκειμένου να διασφαλιστεί η νομιμότητα και η επιλεξιμότητα της εκμετάλλευσης.
Συνέπειες μη συμμόρφωσης
Η συμμετοχή σε έλεγχο μπορεί να οδηγήσει σε συνέπειες όταν διαπιστώνονται αποκλίσεις ανάμεσα στα δηλωμένα και στα πραγματικά στοιχεία. Σε περιπτώσεις ανακριβειών ή παραλείψεων, επιβάλλονται περικοπές ή αποκλεισμός ενισχύσεων για συγκεκριμένα αγροτεμάχια ή δράσεις, ενώ αν έχουν ήδη γίνει πληρωμές που δεν δικαιολογούνται, ενεργοποιείται η διαδικασία επιστροφής των ποσών. Σε σοβαρές παραβάσεις ή περιπτώσεις δόλου, οι ποινές μπορεί να επεκταθούν και σε επόμενα έτη.
Παράλληλα, όταν ο παραγωγός ενταχθεί σε δείγμα ελέγχου, όλες οι συναφείς πληρωμές παγώνουν προσωρινά έως την καταχώριση του πορίσματος. Η αναστολή αυτή αφορά ενισχύσεις όπως τα δικαιώματα, οι συνδεδεμένες, τα μέτρα του ΠΑΑ και ενδεχομένως αποζημιώσεις. Είναι προβλεπόμενη διαδικασία, ώστε να διασφαλίζεται η ακρίβεια των πληρωμών. Ο παραγωγός δεν χάνει την ενίσχυση, αλλά την εισπράττει αργότερα, μόλις ολοκληρωθεί ο έλεγχος.
Άρνηση ελέγχου: Τι συνεπάγεται για τον παραγωγό
Η συμμετοχή στον έλεγχο του ΟΠΕΚΕΠΕ δεν είναι προαιρετική, αλλά αποτελεί νόμιμη υποχρέωση του δικαιούχου ενίσχυσης. Αν ο παραγωγός αρνηθεί να δεχτεί τον έλεγχο, απουσιάζει χωρίς δικαιολογία ή εμποδίσει με οποιονδήποτε τρόπο την πρόσβαση των ελεγκτών στα αγροτεμάχια ή τις εγκαταστάσεις του, τότε ο φάκελός του θεωρείται ανεπαρκώς τεκμηριωμένος, οι δηλώσεις του χαρακτηρίζονται ως μη επιλέξιμες και χάνει τις ενισχύσεις που σχετίζονται με τα αγροτεμάχια που βρίσκονται υπό έλεγχο, ακόμη και αν τα δηλωθέντα στοιχεία είναι ορθά. Η στάση συνεργασίας, η παρουσία κατά τον έλεγχο και η προθυμία παροχής όλων των απαιτούμενων πληροφοριών προστατεύουν τον ίδιο τον παραγωγό και συμβάλλουν στην ομαλή και θετική εξέλιξη της διαδικασίας.
Υπογραφή δελτίου ελέγχου και δικαίωμα ένστασης
Μετά την ολοκλήρωση ενός διοικητικού ή επιτόπιου ελέγχου, ο παραγωγός καλείται να υπογράψει το δελτίο ελέγχου, στο οποίο καταγράφονται τα βασικά ευρήματα και οι διαπιστώσεις των ελεγκτών. Πριν την υπογραφή, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διαβάσει προσεκτικά το περιεχόμενο του δελτίου και, σε περίπτωση που διαφωνεί με κάποια σημεία, να το επισημάνει επιτόπου ή να ζητήσει σχετικές διευκρινίσεις. Παράλληλα, ο παραγωγός διατηρεί το δικαίωμα υποβολής ένστασης επί του πορίσματος του ελέγχου, εντός προκαθορισμένης προθεσμίας, η οποία συνήθως είναι δεκαπέντε ημέρες από την κοινοποίηση των αποτελεσμάτων. Η ένσταση μπορεί να κατατεθεί είτε μέσω του ΚΥΔ είτε απευθείας στην αρμόδια Περιφερειακή Διεύθυνση του ΟΠΕΚΕΠΕ και πρέπει να συνοδεύεται από τεκμηριωμένα στοιχεία, όπως φωτογραφίες, τιμολόγια, δηλώσεις ή διορθωτικά έγγραφα, που ενισχύουν την επιχειρηματολογία του παραγωγού.
Καλή πρακτική: ο προσωπικός φάκελος ελέγχου
Μια απλή αλλά εξαιρετικά χρήσιμη πρακτική για κάθε αγρότη είναι η τήρηση ενός προσωπικού φακέλου ελέγχου ανά έτος, είτε σε έντυπη μορφή (σε φυσικό ντοσιέ) είτε σε ηλεκτρονική μορφή (USB ή υπολογιστή). Ο φάκελος αυτός μπορεί να περιλαμβάνει αντίγραφα δηλώσεων ΟΣΔΕ, ιδιωτικά συμφωνητικά ή τίτλους ιδιοκτησίας, τοπογραφικά διαγράμματα, τιμολόγια αγοράς γεωργικών εφοδίων (όπως λιπάσματα και φυτοπροστατευτικά προϊόντα), καθώς και φωτογραφίες των αγροτεμαχίων που αποτυπώνουν τη φυσική τους κατάσταση.
Η ύπαρξη οργανωμένου φακέλου διευκολύνει τον έλεγχο, μειώνει το άγχος και προστατεύει τον παραγωγό σε περιπτώσεις αμφισβήτησης ή ένστασης. Ο έλεγχος δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως απειλή, αλλά ως ευκαιρία επιβεβαίωσης της ορθότητας των δηλώσεων και της επιλεξιμότητας της εκμετάλλευσης.
Συχνές Ερωτήσεις
Αν δεν είμαι παρών στον επιτόπιο έλεγχο, τι γίνεται;
Μπορείς να ορίσεις εκπρόσωπο με εξουσιοδότηση. Αν δεν υπάρχει παρουσία, ο έλεγχος θεωρείται μη ολοκληρωμένος και μπορεί να υπάρξουν περικοπές.
Πώς θα ενημερωθώ ότι είμαι υπό έλεγχο;
Η ενημέρωση γίνεται συνήθως τηλεφωνικά, είτε από τον ΟΠΕΚΕΠΕ είτε μέσω του ΚΥΔ, ενώ μπορεί να σταλεί και SMS ή email. Καλό είναι να παρακολουθείς και την πλατφόρμα του ΟΠΕΚΕΠΕ για τυχόν ειδοποιήσεις.
Πώς θα ξέρω αν πέρασα τον έλεγχο;
Το αποτέλεσμα καταχωρείται στο σύστημα και επηρεάζει την πληρωμή. Αν υπάρχουν αποκλίσεις, ενημερώνεσαι από το ΚΥΔ.
Μπορώ να πληρωθώ όσο εκκρεμεί ο έλεγχος;
Όχι. Οι πληρωμές παγώνουν προσωρινά και αποδεσμεύονται μετά την ολοκλήρωση και καταχώριση του πορίσματος.
Μπορεί να με ελέγξουν μήνες μετά τη δήλωση ΟΣΔΕ;
Ναι. Οι έλεγχοι γίνονται όλο το έτος, κυρίως Οκτώβριο–Φεβρουάριο, ενόψει πληρωμών και διασταυρώσεων.
Πηγές
Εγχειρίδιο Ελέγχου Αιρεσιμότητας και Πολλαπλής Συμμόρφωσης (2024)
Εγχειρίδιο Διαδικασιών Υποβολής και Ελέγχου Αιτημάτων 2023 (γενικές αρχές ΟΣΔΕ)
Ψαθά Παναγιώτα - agrotypos.gr