 |
| Συνταγογράφηση φυτοπροστατευτικών σκευασμάτων - Τι πρέπει να γνωρίζει ο παραγωγός |
Από το 2019 και έπειτα, η αγορά και χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων έχει αλλάξει ουσιαστικά. Η λέξη - κλειδί που καθορίζει τις διαδικασίες είναι ''συνταγογράφηση''.
Σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, για να μπορέσει ένας γεωπόνος να διαθέσει φυτοπροστατευτικό προϊόν (π.χ. εντομοκτόνο, μυκητοκτόνο, ζιζανιοκτόνο) σε παραγωγό, ο τελευταίος πρέπει να έχει Πιστοποιητικό Γνώσεων Ορθολογικής Χρήσης Γεωργικών Φαρμάκων. Αν δεν το έχει, το προϊόν δεν μπορεί να του χρεωθεί στο δικό του ΑΦΜ – ακόμη κι αν είναι ο ιδιοκτήτης της εκμετάλλευσης.
Ο ρόλος της πιστοποίησης στη Φυτοπροστασία
Η συγκεκριμένη πιστοποίηση διασφαλίζει ότι ο χρήστης των φυτοπροστατευτικών γνωρίζει πώς να εφαρμόζει με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα το προϊόν, ποια είναι τα όρια ασφαλείας και οι απαιτήσεις προστασίας του περιβάλλοντος, αλλά και ποιο είναι το κατάλληλο σκεύασμα για κάθε περίπτωση, ανάλογα με τη δραστική ουσία, τον στόχο και τη φάση του φυτού. Η πιστοποίηση δεν αποτελεί απλώς μια τυπική απαίτηση είναι προϋπόθεση για τη νόμιμη αγορά και τον ψεκασμό φυτοπροστατευτικών. Ο γεωπόνος συντάσσει συνταγή χρήσης, στην οποία αναγράφονται το ονοματεπώνυμο ή η επωνυμία του παραγωγού, ο αριθμός μητρώου, το ΑΦΜ και η καλλιέργεια ή έκταση εφαρμογής.
Τι γίνεται αν ο παραγωγός δεν έχει πιστοποίηση;
Σε περίπτωση που ο παραγωγός δεν διαθέτει την απαιτούμενη πιστοποίηση, ο γεωπόνος υποχρεούται να αρνηθεί την πώληση φυτοπροστατευτικών προϊόντων, καθώς δεν μπορεί να συντάξει νόμιμη συνταγή χρήσης στο όνομά του. Ωστόσο, η αγορά μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω τρίτου προσώπου που διαθέτει πιστοποίηση, όπως σύζυγος ή συνεταίρος του παραγωγού, με την προϋπόθεση ότι υπάρχει σχετική βεβαίωση χρήσης. Ακόμη και τότε, η συνταγή πρέπει να αναγράφει το σωστό ΑΦΜ και να καλύπτεται νομικά ο υπεύθυνος χρήστης. Αυτό ισχύει όχι μόνο για την αγορά, αλλά και για την εφαρμογή των προϊόντων. Δηλαδή, ακόμη κι αν ο παραγωγός βρει τρόπο να προμηθευτεί τα σκευάσματα, ο ψεκασμός από μη πιστοποιημένο άτομο είναι παράνομος και επισύρει ποινές.
Συνταγή Χρήσης: Όχι Τυπικότητα, αλλά Προστασία
Η συνταγή χρήσης φυτοπροστατευτικών που εκδίδει ο γεωπόνος αποτελεί την επίσημη τεκμηρίωση ότι η επιλογή του σκευάσματος έγινε με επιστημονική βάση, ενώ ταυτόχρονα λειτουργεί ως έγγραφο που μπορεί να ζητηθεί σε ενδεχόμενο έλεγχο. Παράλληλα, αποτελεί μέσο για την ιχνηλασιμότητα της χρήσης, διασφαλίζοντας την προστασία τόσο του καταναλωτή όσο και του περιβάλλοντος. Η συνταγή καταχωρείται στην Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση Φυτοπροστατευτικών και δίνει τη δυνατότητα παρακολούθησης των πωλήσεων και των εφαρμογών σε πραγματικό χρόνο.
Πώς γίνεται η συνταγογράφηση φυτοπροστατευτικών - Βήμα προς βήμα
1. Είσοδος στην πλατφόρμα
Ο γεωπόνος εισέρχεται στην πλατφόρμα με τη χρήση των προσωπικών του διαπιστευτηρίων (username & password). Πρόκειται για διαπιστευτήρια που έχουν δοθεί από το Υπουργείο, μέσω της εγγραφής του ως πιστοποιημένος χρήστης για συνταγογράφηση.
2. Δημιουργία νέας συνταγής
Από την αρχική σελίδα, ο χρήστης επιλέγει την ενέργεια ''Νέα Συνταγή''. Η φόρμα που ανοίγει περιλαμβάνει όλα τα απαραίτητα πεδία για την ταυτοποίηση και περιγραφή της περίπτωσης.
Πεδία που συμπληρώνονται: ΑΦΜ Παραγωγού (πρέπει να έχει πιστοποίηση), Ονοματεπώνυμο ή Επωνυμία, Καλλιέργεια (επιλέγεται από λίστα – π.χ. ελιά, πορτοκάλι, σιτάρι), Έκταση εφαρμογής (σε στρέμματα), Τοποθεσία ή Δ/νση αγροτεμαχίου, Είδος φυτοπροστατευτικής αγωγής (π.χ. εντομοκτόνο, μυκητοκτόνο κ.λπ.), Αιτία εφαρμογής (π.χ. προσβολή από συγκεκριμένο εχθρό/παθογόνο, πρόληψη, κ.λπ.), Ημερομηνία εφαρμογής, Χρόνος αναμονής (πριν τη συγκομιδή).
3. Επιλογή σκευάσματος
Ο γεωπόνος κάνει αναζήτηση και επιλογή του εγκεκριμένου φυτοπροστατευτικού προϊόντος με βάση: Εμπορική ονομασία, Δραστική ουσία, Δόση (ανά στρέμμα ή ανά λίτρο ψεκαστικού υγρού), Πλήθος εφαρμογών, Περιορισμοί χρήσης.
Η βάση δεδομένων περιέχει όλα τα εγκεκριμένα σκευάσματα από το ΥΠΑΑΤ, οπότε η επιλογή γίνεται βάσει τυποποιημένων εγγραφών.
4. Ολοκλήρωση & υποβολή
Ολοκληρώνοντας τη συμπλήρωση, ο γεωπόνος επιβεβαιώνει την καταχώρηση και υποβάλλει τη συνταγή. Η συνταγή καταγράφεται ηλεκτρονικά με: Μοναδικό Κωδικό Συνταγής, Ημερομηνία & ώρα υποβολής, Αναφορά του υπεύθυνου γεωπόνου, Αναφορά του πιστοποιημένου παραγωγού.
Η συνταγή είναι ορατή στον έλεγχο (ΟΣΔΕ, ΕΛΓΟ, ΔΑΟΚ κ.λπ.) και διατηρείται στο ιστορικό της πλατφόρμας.
Τι πληροφορίες παρέχει η πλατφόρμα στον γεωπόνο
Η πλατφόρμα παρέχει στον γεωπόνο τη δυνατότητα να διαχειρίζεται το πλήρες ιστορικό των συνταγών που έχει καταχωρήσει, να επαναχρησιμοποιεί προηγούμενες συνταγές μέσω αντιγραφής και επεξεργασίας, να αναζητά εύκολα παραγωγούς ή καλλιέργειες, καθώς και να προβάλλει όλα τα εγκεκριμένα σκευάσματα με πλήρεις λεπτομέρειες. Επιπλέον, προσφέρει τη δυνατότητα εξαγωγής κάθε συνταγής σε μορφή PDF για εκτύπωση ή αποστολή, ενώ πραγματοποιεί αυτόματα διασταύρωση στοιχείων με το σύστημα πιστοποίησης για να επιβεβαιώσει αν ο παραγωγός είναι νόμιμος και διαθέτει τα απαραίτητα δικαιολογητικά.
Τιμές προστίμων και κυρώσεις
Η χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων χωρίς την απαραίτητη συνταγή επισύρει πρόστιμο που μπορεί να φτάσει έως και τα 5.000 ευρώ. Σε ορισμένες περιπτώσεις, προβλέπεται ακόμη και η περικοπή ή η πλήρης απώλεια των δικαιωμάτων ενίσχυσης, ιδίως όταν η παράβαση συνιστά παραβίαση των υποχρεώσεων πολλαπλής συμμόρφωσης που ορίζονται από την ΚΑΠ.
Η χρήση χωρίς νόμιμη συνταγή ή από μη πιστοποιημένο άτομο μπορεί να ενεργοποιήσει ελέγχους από φορείς όπως ο ΟΠΕΚΕΠΕ, ο ΕΛΓΟ ή οι ΔΑΟΚ, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να επιβάλουν διοικητικά πρόστιμα, να περικόψουν μέρος των επιδοτήσεων (π.χ. βασική ενίσχυση, οικολογικά σχήματα) ή και να προχωρήσουν σε ολική απώλεια των δικαιωμάτων ενίσχυσης σε περιπτώσεις σοβαρών ή επαναλαμβανόμενων παραβάσεων.
Εάν η εφαρμογή γίνει από άτομο που δεν διαθέτει πιστοποίηση, το πρόστιμο κυμαίνεται από 500 έως 2.000 ευρώ, ανάλογα με τη βαρύτητα της παράβασης. Αντίστοιχα, ο γεωπόνος που προχωρά σε πώληση χωρίς να έχει συντάξει νόμιμη συνταγή υπόκειται σε διοικητικό πρόστιμο και επαγγελματικές κυρώσεις. Τέλος, ο ψεκασμός χωρίς αποδείξεις ή χωρίς καταγραφή στο Ηλεκτρονικό Σύστημα Συνταγογράφησης μπορεί να οδηγήσει σε περικοπές των πληρωμών από το ΟΣΔΕ ή από δράσεις οικολογικής διαχείρισης.
Όσα πρέπει να γνωρίζει και να τηρεί ο παραγωγός
Κάθε παραγωγός οφείλει να προμηθευτεί την απαιτούμενη πιστοποίηση συμμετέχοντας στις σχετικές εξετάσεις, να συμβουλεύεται γεωπόνο για τη σωστή διάγνωση και τη σύνταξη της συνταγής και να διατηρεί αρχείο με τις συνταγές και τις αποδείξεις αγοράς για κάθε ενδεχόμενο έλεγχο. Αν δεν τηρήσει αυτές τις βασικές προϋποθέσεις, δεν βρίσκεται απλώς σε τυπική παράβαση, αλλά είναι πλήρως εκτεθειμένος νομικά. Παράλληλα, ο γεωπόνος που ενδέχεται να του διαθέσει προϊόντα χωρίς συνταγή διαπράττει σοβαρή επαγγελματική παράβαση, με όλες τις προβλεπόμενες συνέπειες.
Οφέλη για τον παραγωγό
Η ύπαρξη πιστοποίησης και η εφαρμογή συνταγογράφησης από εξειδικευμένο γεωπόνο προσφέρει στον παραγωγό σημαντικά οφέλη. Πρωτίστως, εξασφαλίζεται η ασφαλής εφαρμογή των φυτοπροστατευτικών προϊόντων, χωρίς κινδύνους για την υγεία του ίδιου ή την καλλιέργεια. Παράλληλα, η χρήση είναι τεκμηριωμένη και καλύπτει πλήρως τον παραγωγό σε περίπτωση ελέγχου από φορείς όπως ο ΟΠΕΚΕΠΕ, ο ΕΛΓΟ ή οργανισμούς πιστοποίησης. Η ύπαρξη συνταγής βοηθά επίσης στη διασφάλιση των επιδοτήσεων που σχετίζονται με το ΟΣΔΕ και τα Οικολογικά Σχήματα, τα οποία απαιτούν πλήρη καταγραφή και τεκμηρίωση της ορθής γεωργικής πρακτικής. Επιπλέον, η συνταγή είναι απόλυτα στοχευμένη, προσαρμοσμένη στην καλλιέργεια, στη βιολογία του εχθρού και στις πραγματικές ανάγκες του χωραφιού, γεγονός που οδηγεί σε καλύτερα αποτελέσματα. Τέλος, προσφέρει στον παραγωγό νομική κάλυψη και ενισχύει τη σχέση αξιοπιστίας και συνεργασίας με τον γεωπόνο.
Τι αξίζει να θυμάται κανείς
Η συνταγογράφηση δεν είναι εμπόδιο, αλλά ασπίδα. Προστατεύει τον παραγωγό, τον γεωπόνο, το προϊόν και το περιβάλλον. Για να είναι κάποιος γεωργός νόμιμος και ασφαλής, πρέπει να γνωρίζει τις υποχρεώσεις του – και αυτό ξεκινά από ένα απλό χαρτί: την πιστοποίηση.
Συχνές Ερωτήσεις
Πόσο κοστίζει η πιστοποίηση;
Η εξέταση έχει κόστος περίπου 25€ και πραγματοποιείται σε πιστοποιημένα εξεταστικά κέντρα από το ΥΠΑΑΤ.
Την χρειάζομαι και αν ψεκάζει άλλος το χωράφι μου;
Ναι, είτε ο ίδιος ο παραγωγός είτε αυτός που κάνει την εφαρμογή (π.χ. εργάτης) πρέπει να έχει την πιστοποίηση. Στην πράξη, ονομαστικός υπεύθυνος για τη χρήση είναι αυτός που υπογράφει στη συνταγή.
Μπορεί ο γεωπόνος να γράψει τη συνταγή στο όνομά του για να εξυπηρετήσει;
Απαγορεύεται. Η συνταγή πρέπει να αφορά το πρόσωπο που αγοράζει και εφαρμόζει το σκεύασμα. Σε διαφορετική περίπτωση, ο γεωπόνος παρανομεί και επιβαρύνεται με ποινές.
Μπορώ να αγοράσω προϊόντα στο όνομα κάποιου άλλου;
Μόνο εφόσον υπάρχει έγγραφη βεβαίωση ότι το πρόσωπο που αγοράζει είναι εξουσιοδοτημένο να τα χρησιμοποιεί. Και σε αυτή την περίπτωση, πρέπει να γίνει συνταγή στο ονοματεπώνυμό του.
Πηγές
Οδηγίες για την Πιστοποίηση Χρηστών Γεωργικών Φαρμάκων
Πρόσβαση στην Πλατφόρμα Συνταγογράφησης – Ψηφιακές Υπηρεσίες ΥΠΑΑΤ
Ψαθά Παναγιώτα - agrotypos.gr