 |
| Μια απειλή για την ελιά που βρίσκεται κρυμμένη ανάμεσα στις ρίζες και είναι ελάχιστα γνωστή |
Η αλλοίωση του ριζικού συστήματος που προκαλείται από νηματώδεις έχει άμεσες συνέπειες στην υγεία και την παραγωγικότητα της ελιάς.
Ας δούμε λεπτομερώς τις επιπτώσεις αυτής της προσβολής.
Οι νηματώδεις με ριζόκομβο παρουσιάζουν μια αξιοσημείωτη διαφορά μεταξύ αρσενικών και θηλυκών. Η αναπαραγωγή τους γίνεται κυρίως με παρθενογένεση, δηλαδή χωρίς γονιμοποίηση, γι' αυτό και η παρουσία αρσενικών είναι περιορισμένη. Η ανάπτυξή τους ξεκινά από το αυγό, μέσα στο οποίο σχηματίζεται η προνύμφη. Πριν αναδυθεί, υφίσταται μια πρώτη πτερόρροια και, κατά τη στιγμή της εξόδου, βρίσκεται ήδη στο δεύτερο στάδιο της προνύμφης, αυτό που προσβάλλει.
Αυτή η προνύμφη είναι κινητή, κινείται εύκολα στο έδαφος και είναι σε θέση να εντοπίσει τρίχες ρίζας, διεισδύοντας στους ιστούς της.
Μόλις εισέλθει στο εσωτερικό της, η προνύμφη κινείται προς το κέντρο της ρίζας, όπου εγκαθίσταται για να τραφεί. Αν είναι θηλυκή, ολοκληρώνει την ανάπτυξή της παραμένοντας καθιστική μέσα στη ρίζα, ενώ, αν είναι αρσενική, μόλις ωριμάσει, εγκαταλείπει τη ρίζα και ζει ελεύθερη στο έδαφος.
Μόλις εγκατασταθεί στη ρίζα, η θηλυκή προνύμφη αρχίζει να εκκρίνει ένζυμα και πρωτεΐνες ικανές να χειραγωγήσουν τη διαίρεση και την ανάπτυξη των γύρω κυττάρων, τα οποία γίνονται μεγαλύτερα, υπερτροφικά και σχηματίζουν τους χαρακτηριστικούς όζους στη ρίζα, τα οποία προσφέρουν τροφή και προστασία στις προνύμφες, επιτρέποντάς τους να ολοκληρώσουν την ανάπτυξή τους μέσα σε αυτές.
Εκτός από αυτή την κυτταρική αλλοίωση, οι θηλυκές προνύμφες αποδυναμώνουν την ανοσολογική απόκριση της ελιάς, εμποδίζοντάς την να ενεργοποιήσει τους δικούς της αμυντικούς μηχανισμούς, όπως η παραγωγή φυτοαλεξινών και άλλων αμυντικών αποκρίσεων.
Όταν φτάσουν στην ωριμότητα, τα θηλυκά παραμένουν στους ιστούς της ρίζας και, κατά την ωοτοκία, εκθέτουν το πίσω μέρος του σώματός τους στο εξωτερικό της ρίζας, τοποθετώντας τα αυγά σε μια ζελατινώδη μάζα. Αυτή η προστατευτική ουσία διατηρεί την υγρασία που είναι απαραίτητη για την επιβίωση των αυγών, εμποδίζοντάς τα να στεγνώσουν πριν από την εκκόλαψη, εξασφαλίζοντας έτσι τη συνέχεια των γενεών.
Ο βιολογικός κύκλος είναι πολύ ταχύς. Υπό ευνοϊκές συνθήκες μπορεί να ολοκληρωθεί σε 25 - 30 ημέρες, επιτρέποντας την ανάπτυξη 3 - 5 γενεών ετησίως, με επακόλουθη εκθετική αύξηση της παρασιτικής πίεσης στο περιβάλλον ανάπτυξης.
Τα πιο συνηθισμένα είδη Meloidogyne στην ελαιοκαλλιέργεια είναι τα Meloidogyne incognita, Meloidogyne javanica και Meloidogyne arenaria
Αυτά τα είδη διαφέρουν ως προς την επιθετικότητα και την προσαρμοστικότητα, αλλά όλα είναι δυνητικά ικανά να θέσουν σε σοβαρό κίνδυνο την ανάπτυξη και την παραγωγικότητα των ελαιόδεντρων, ειδικά σε φυτώρια ή σε ελαφρά και αμμώδη εδάφη.
Επιπτώσεις στην ελιά
Η προσβολή από Meloidogyne δεν οδηγεί απαραίτητα στον άμεσο θάνατο του φυτού, αλλά στην αποδυνάμωσή του, μειώνοντας την ανάπτυξη και την παραγωγικότητά του. Τα νεαρά φυτά ή αυτά που βρίσκονται στο φυτώριο είναι πιο ευάλωτα και, σε περίπτωση σοβαρών προσβολών, μπορεί να καταστραφούν ή να εμφανίσουν εμφανή βλαστικό πρόβλημα.
 |
| φυτοπαρασιτικά νηματώδη του γένους Meloidogyne (φωτογραφία/olivonews.it) |
Διαχείριση προσβολής
Μόλις ξεκινήσει μια προσβολή από νηματώδη σε ενήλικα ελαιόδεντρα, δεν υπάρχουν χημικές θεραπείες που να μπορούν να την αντιμετωπίσουν.
Μια αποτελεσματική βιολογική στρατηγική για τον περιορισμό της προσβολής συνίσταται στη χρήση φυτών Brassicaceae με νηματοκτόνο δράση, όπως Brassica juncea και Raphanus sativus var. oleiformis.
Αυτά τα φυτά, αφού καλλιεργηθούν, τεμαχιστούν και θαφτούν φρέσκα, απελευθερώνουν πτητικές ενώσεις που είναι τοξικές για τα νηματώδη, προσομοιώνοντας την επίδραση των χημικών υποκαπνιστικών αλλά με φυσικό τρόπο.
Για να επιτευχθεί ένα αποτελεσματικό αποτέλεσμα, η σπορά πρέπει να γίνεται ανάμεσα στις σειρές των ελαιόδεντρων, επιλέγοντας την καταλληλότερη περίοδο για την περιοχή, η οποία θα μπορούσε να είναι τα τέλη του καλοκαιριού ή οι αρχές του φθινοπώρου σε εύκρατες περιοχές ή τα τέλη του χειμώνα ή οι αρχές της άνοιξης σε θερμότερες περιοχές. Όταν τα φυτά φτάσουν στην ανθοφορία, πρέπει να κοπούν και να θαφτούν μέσα σε λίγες ώρες για να αποφευχθεί η διασπορά των δραστικών συστατικών.
Ο βιοαπολύμανση θα είναι πιο αποτελεσματική, εάν το έδαφος είναι υγρό και εάν, αμέσως μετά τη φύτευση, πραγματοποιείται άρδευση με τουλάχιστον 30 - 40 mm νερού, κατά προτίμηση τις ζεστές ημέρες, για την τόνωση της απελευθέρωσης πτητικών ενώσεων.
Σε φυτώρια και νεαρούς ελαιώνες, όπου η πίεση των νηματωδών είναι υψηλότερη, μπορούν να υιοθετηθούν τοπικές στρατηγικές, όπως η σπορά Brassicaceae γύρω από τον κορμό σε μικρές ποσότητες χώματος. Για την προώθηση μεγαλύτερης μικροβιακής βιοποικιλότητας στο έδαφος και τη μείωση της πυκνότητας των πληθυσμών των νηματωδών των ριζικών κόμβων με την πάροδο του χρόνου, είναι δυνατή η χρήση ώριμου κομπόστ και καλά υγροποιημένης κοπριάς, χουμικών και φουλβικών οξέων, προϊόντων που βασίζονται σε μύκητες και ανταγωνιστικά βακτήρια, όπως το Bacillus firmus και το Purpureocillium lilacinum . Ακόμη και οι φόρμουλες που βασίζονται σε έλαιο neem, σκόρδο και φυσικό πύρεθρο συμβάλλουν στη μείωση της παρασιτικής πίεσης.
Τα νηματώδη του γένους Meloidogyne αποτελούν μια συχνά υποτιμημένη απειλή για την ελαιοκαλλιέργεια , ιδιαίτερα σε νεαρά φυτά ή σε φυτώρια, αλλά και σε ενήλικα ελαιόδεντρα. Η παρουσία τους θέτει σε κίνδυνο τη λειτουργικότητα των ριζών, μειώνει τη θρεπτική και υδατική απόδοση των φυτών και, με την πάροδο του χρόνου, υπονομεύει την παραγωγικότητά τους.
OlivoNews, GIORNALE DI OLIVICOLTURA E PENSIERO CIRCOLARE